Tin Khu Vực 
Người giữ hồn thổ cẩm
Trang phục từ thổ cẩm không thể thiếu trong các lễ hội truyền thống của người Xơ Đăng ở vùng núi Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam (cũ), nay là thành phố Đà Nẵng. Mỗi màu sắc, hay nét hoa văn trên những tấm vải đều mang ý nghĩa thiêng liêng.
Nghệ nhân Trần Thị Kim Hoa, người Xơ Đăng là một trong những người gìn giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống giữa nhịp sống hiện đại. Ảnh: Quảng Phú
Tuy nhiên, có một thời gian dài nghề dệt truyền thống mai một do chiến tranh, điều kiện sống khó khăn... Phương thức “mẹ truyền con gái nối nghề” cũng dần mai một, khiến số người biết dệt thổ cẩm ở địa phương chỉ còn đếm trên đầu ngón tay.
Là một trong những người gìn giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống giữa nhịp sống hiện đại, nghệ nhân Trần Thị Kim Hoa, người Xơ Đăng là một trong những người góp phần từng bước phục dựng nghề thổ cẩm của người Xơ Đăng và truyền dạy cho hàng trăm học viên.
Bà Hoa bắt đầu tự học lại kỹ thuật dệt từ ký ức và các tài liệu còn sót lại. Năm 2015, bà dệt bộ trang phục đầu tiên cho chính mình, sau đó tiếp tục làm thêm hàng chục bộ khác để cung cấp cho người dân địa phương. Những bộ trang phục mang đậm bản sắc Xơ Đăng không chỉ giúp bà khẳng định tay nghề, mà còn thắp lại hy vọng phục dựng nghề truyền thống.
Năm 2018, bà Hoa nghỉ công tác ở xã và được Hội Liên hiệp Phụ nữ, Phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Nam Trà My mời làm giáo viên, trực tiếp giảng dạy cho các lớp học dệt thổ cẩm tại địa phương. Bà tự tay đóng khung dệt, sắp xếp giờ giấc và truyền nghề cho hàng trăm phụ nữ Xơ Đăng và Ca Dong - những thế hệ tiếp tục gìn giữ văn hóa dân tộc mình.
Theo bà Hoa, dù chất liệu có khác xưa, song màu sắc, hoa văn vẫn không thay đổi, đây chính là yếu tố để nhận diện trang phục của mỗi dân tộc.
“Màu sắc trang phục của người Xơ Đăng với màu chủ đạo thường là chàm, xanh lá cây, đỏ, vàng... tuy có vẻ sặc sỡ nhưng lại dễ mặc ở các sự kiện khác nhau. Phần họa tiết cầu kỳ giúp cho trang phục thêm phần sang trọng”, bà Hoa nói.
Bà Hoa chỉ dạy một học viên đang hoàn thành tấm thổ cẩm. Ảnh: Quảng Phú
Thời gian trôi qua, bà Hoa trở thành người “truyền lửa”, đưa nghề dệt trở lại đời sống người Xơ Đăng theo cách gần gũi, bền bỉ. Đến nay đã có rất nhiều phụ nữ Xơ Đăng, Ca Dong trên địa bàn xã Trà Tập đã biết dệt thổ cẩm và ngày càng yêu thích nghề này.
Lãnh đạo xã Trà Tập đánh giá, bà Trần Thị Kim Hoa là một trong số ít người ở địa phương có tay nghề dệt giỏi và may thành thạo trang phục truyền thống của dân tộc Xơ Đăng. Nhờ tâm huyết của bà, nghề dệt thổ cẩm truyền thống ở địa phương được khôi phục, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của người Xơ Đăng giữa đời sống hiện đại.
Tiếp tục phát triển các ngành nghề truyền thống
Theo ông Hà Ra Diêu, Bí thư Đảng ủy xã Trà Tập, trong thời gian qua, địa phương đã tập trung khôi phục các làng nghề truyền thống như thổ cẩm, đàn đá, rèn, mộc, rượu cần… nhằm giữ văn hóa truyền thống và phát triển kinh tế, dịch vụ địa phương.
Đặc biệt, triển khai thực hiện tốt Dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, xây dựng và đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái trên địa bàn.
Cùng với đó, tổ chức nhiều lễ hội truyền thống như Cúng máng nước, Mừng lúa mới, hội thi nghề truyền thống và cồng chiêng, hát Tingtin… tạo sự lan tỏa tích cực trong các tầng lớp nhân dân về bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Đến nay, nhiều phụ nữ Xơ Đăng, Ca Dong trên địa bàn xã Trà Tập đã biết dệt thổ cẩm và ngày càng yêu thích nghề này. Ảnh: Quảng Phú
Trong thời gian tới, ông Diêu cho biết, địa phương sẽ tiếp tục khôi phục và phát triển các ngành nghề thủ công, truyền thống, nhất là tại các điểm có lợi thế về cảnh quan, bản sắc văn hóa… để đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm, du lịch trị liệu... Nhất là tập trung nguồn lực ưu tiên để đẩy mạnh công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đặc trưng, các lễ hội giàu bản sắc, gắn với phát triển du lịch.
Với việc xã Trà Tập đang thúc đẩy mô hình du lịch văn hóa cộng đồng đã mở ra cơ hội mới cho làng nghề. Và khi địa phương tạo điều kiện để người dân được học nghề, đồng thời kết nối sản phẩm với các điểm bán hàng lưu niệm sẽ góp phần nâng cao đầu ra và giá trị kinh tế cho sản phẩm truyền thống.
Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Xơ Đăng từng mai một, nhưng nghệ nhân Trần Thị Kim Hoa (xã Trà Tập, TP. Đà Nẵng) đã tự học, phục dựng nghề và truyền dạy cho hàng trăm phụ nữ Xơ Đăng, Ca Dong ở địa phương.
Nhờ tâm huyết của bà Hoa, nhiều người dân đã biết dệt, góp phần gìn giữ nghề truyền thống của dân tộc.
