Sức sống mới trên cao nguyên đá - Bài 2: "Ươm" giấc mơ đưa hàng Việt ra thế giới

Đột phá phát triển hàng hóa chất lượng cao theo chuỗi giá trị

Bầu trời xanh thẳm, những cung đường uốn lượn quanh co dẫn tôi đến vùng đất Hoàng Su Phì, nơi những cây chè Shan tuyết cổ thụ vươn mình trên cao nguyên đá. Hà Giang, mảnh đất cực Bắc của Tổ quốc, không chỉ đẹp bởi cảnh sắc hùng vĩ mà còn rực rỡ sức sống mới từ những cánh đồng, vườn cây, nơi đồng bào dân tộc thiểu số đang từng ngày viết nên câu chuyện đổi đời nhờ nông nghiệp đặc trưng.

Bước chân vào thôn Phìn Hồ, xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì, tôi cảm nhận được sự chuyển mình mạnh mẽ. Những vườn chè Shan tuyết xanh mướt, những nụ cười rạng rỡ của bà con người Dao, và tiếng máy móc từ Hợp tác xã Chế biến chè Phìn Hồ vang lên như nhịp đập của sự phát triển. Đây là kết quả từ Chương trình Mục tiêu Quốc gia 1719 (2021-2025), với định hướng chiến lược phát triển nông nghiệp đặc trưng hàng hóa chất lượng cao theo chuỗi giá trị.

Để thực hiện chương trình, tỉnh Hà Giang đã ban hành nhiều chính sách thiết thực, như Nghị quyết số 05 về phát triển kinh tế vườn hộ, Nghị quyết số 58 hỗ trợ cây cam Sành, và Nghị quyết số 17 xác định chè Shan tuyết là một trong năm cây trồng chủ lực. Ông Vũ Văn Hiếu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Giang, chia sẻ trong ánh mắt tràn đầy niềm tin: “Các chính sách đã đi vào cuộc sống, được người dân đồng thuận cao. Chúng tôi tập trung xây dựng vùng nguyên liệu, ứng dụng khoa học công nghệ, và chuẩn hóa sản phẩm để cạnh tranh trên thị trường quốc tế". 

Nhờ nguồn vốn từ Chương trình 1719, Hà Giang đã xây dựng 510 hợp tác xã nông nghiệp, 1.250 tổ hợp tác với hơn 8.600 thành viên, và 46 dự án sản xuất theo chuỗi giá trị. Toàn tỉnh có hơn 170 sản phẩm OCOP, trong đó hai sản phẩm chè đạt 5 sao cấp quốc gia. Cam Sành, hồng không hạt, gạo già dui, thảo quả, và bò vàng Hà Giang cũng đã được cấp chỉ dẫn địa lý, khẳng định thương hiệu trên bản đồ nông sản Việt.

Những con số ấn tượng này không chỉ là thống kê, mà là câu chuyện về sự đổi thay. Từ những hộ nông dân manh mún, nay bà con đã biết liên kết, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, và hướng tới thị trường xuất khẩu. “Các sản phẩm OCOP đã thay đổi tập quán sản xuất, đưa người dân vào guồng quay kinh tế thị trường, tạo công ăn việc làm và thu nhập ổn định”- ông Hiếu nhấn mạnh.

Cũng theo ông Hiếu, phát triển nông nghiệp đặc trưng hàng hóa, chất lượng cao theo chuỗi giá trị đang là hướng đi bền vững và tiềm năng. Việc áp dụng các phương pháp sản xuất hiện đại, xây dựng thương hiệu mạnh mẽ và liên kết giữa các bên trong chuỗi giá trị sẽ giúp nông sản Hà Giang có vị thế vững chắc trên thị trường. Đồng thời, góp phần nâng cao đời sống người dân, phát triển kinh tế địa phương và tạo ra những cơ hội xuất khẩu lớn cho các sản phẩm nông sản đặc trưng của tỉnh.

Từ mô hình điểm, đưa “vàng xanh” của núi rừng xuất ngoại

Có thể thấy, phát triển kinh tế, trọng tâm là phát triển nông nghiệp đặc trưng hàng hóa chất lượng cao theo chuỗi giá trị đã trở thành điểm sáng soi đường cho đồng bào dân tộc Hà Giang. Dưới tán chè Shan tuyết cổ thụ, tôi gặp ông Lý Văn Lìn, một trong những hộ trồng chè lớn nhất thôn Phìn Hồ. Ông kể, giọng đầy tự hào: “Nhà tôi có hơn 2ha chè, mỗi năm thu hơn 100 triệu đồng. Từ khi tham gia hợp tác xã, chè không còn bị ép giá, giá trị cao hơn nhiều nhờ đạt sản phẩm OCOP 5 sao”. Hợp tác xã Chế biến chè Phìn Hồ, được thành lập năm 2008, đã trở thành cầu nối đưa “vàng xanh” của Hà Giang ra thế giới.

Chè Shan tuyết Hà Giang, với hương vị đậm đà và chất lượng hữu cơ, đã chinh phục hơn 20 quốc gia, từ châu Á, châu Âu đến châu Mỹ. Tháng 8/2018, Cục Sở hữu trí tuệ cấp chỉ dẫn địa lý cho chè Shan tuyết tại 44 xã thuộc năm huyện và thành phố Hà Giang. Đây là thành quả từ nỗ lực bảo tồn giống chè cổ thụ, phục tráng nguồn gen quý, và đầu tư dây chuyền chế biến hiện đại.

Bà Lý Mùi Mương, Phó Giám đốc Hợp tác xã Chế biến chè Phìn Hồ, chia sẻ: “Chúng tôi được tỉnh hỗ trợ vốn, tư vấn thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu, và quảng bá sản phẩm. Từ chỗ doanh thu chỉ 500 triệu đồng năm đầu, nay hợp tác xã đạt 10 tỷ đồng mỗi năm, xuất khẩu sang Đài Loan, Trung Quốc”.

Với vùng nguyên liệu 140ha đạt chứng nhận hữu cơ châu Âu và 270 tiêu chuẩn Việt Nam, hợp tác xã chế biến 10 tấn chè búp tươi mỗi ngày, thu mua 650-900 tấn chè tươi mỗi năm, mang lại nguồn thu ổn định cho bà con.

Không chỉ chè Shan tuyết, các sản phẩm như củ cải muối, gừng trâu muối, và củ kiệu muối của huyện Xín Mần cũng đã xuất khẩu chính ngạch sang Nhật Bản trong năm 2024. Những bước tiến này minh chứng cho sức sống mới của nông nghiệp Hà Giang, nơi người dân không chỉ sản xuất để đủ ăn mà còn vươn ra thị trường toàn cầu.

Trưởng thôn Phìn Hồ, ông Lý Chòi Vạn, kể với tôi: “Từ khi chè Shan tuyết đạt OCOP 5 sao, giá chè búp tươi tăng từ 6.000 lên 25.000-300.000 đồng/kg tùy loại. Cả thôn thu hơn 40 tấn chè mỗi năm, đời sống bà con khấm khá hẳn”. Câu chuyện của Phìn Hồ là minh chứng sống động cho sức mạnh của chuỗi giá trị, từ vùng nguyên liệu đến chế biến và xuất khẩu.

Dù đạt nhiều thành tựu, nông nghiệp Hà Giang vẫn đối mặt với không ít thách thức: Sản xuất manh mún, hạ tầng giao thông khó khăn, công nghệ chế biến lạc hậu, và công tác xúc tiến thương mại còn hạn chế khiến nông sản Hà Giang chưa thể bứt phá mạnh mẽ trên thị trường quốc tế. “Khả năng tiếp cận thị trường lớn vẫn là bài toán khó. Chúng tôi cần chiến lược quảng bá bài bản hơn" - ông Hiếu thẳng thắn.

Để tháo gỡ, Sở Công Thương Hà Giang đang phối hợp với các đơn vị đẩy mạnh xúc tiến thương mại. Các giải pháp bao gồm gắn kết nông sản với du lịch, mở rộng điểm bán, tham gia hội chợ quốc tế, và phát triển thương mại điện tử. “Chúng tôi tổ chức các phiên chợ, hội thảo kết nối doanh nghiệp, và đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử để tiếp cận khách hàng trong và ngoài nước” - ông Trần Việt Thế - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Giang chia sẻ.

Vẫn biết, còn đó nhiều những khó khăn, song, không thể phủ nhận, Chương trình Mục tiêu Quốc gia 1719 đã mang lại thay đổi vượt bậc, với hơn 80% hộ dân tộc thiểu số được hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, và cải thiện hạ tầng. “Chương trình này là động lực lớn, giúp Hà Giang không chỉ phát triển kinh tế mà còn nâng cao đời sống bà con" - ông Hiếu khẳng định.

Đặc biệt, từ Nghị quyết 209, 86, và 29 của HĐND tỉnh đã tạo “đòn bẩy” tài chính, hỗ trợ 100% lãi suất vốn vay, giúp doanh nghiệp và hợp tác xã đầu tư dây chuyền sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm. Đến năm 2025, 100% xã của Hà Giang sẽ có đường ô tô bê tông hóa, 95% hộ dân được sử dụng nước sạch, tạo nền tảng vững chắc cho sản xuất nông nghiệp bền vững.

Rời Phìn Hồ, tôi mang theo hình ảnh những nụ cười rạng rỡ của bà con người Dao, những cánh đồng chè xanh mướt, và niềm tin mãnh liệt vào sức sống mới trên cao nguyên đá. Hà Giang đang từng bước hiện thực giấc mơ đưa nông sản đặc trưng của tỉnh ra thế giới, khẳng định thương hiệu “Made in Vietnam” trên bản đồ quốc tế.

Để hành trình này bền vững, tỉnh cần tiếp tục đầu tư vào công nghệ chế biến, xây dựng chiến lược quảng bá dài hơi, và tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã, và người dân. Với sự đồng hành của chính quyền và nỗ lực của bà con, “vàng xanh” của Hà Giang không chỉ là niềm tự hào của vùng cao mà còn là biểu tượng cho khát vọng vươn xa, chinh phục thị trường toàn cầu.

Ông Vũ Văn Hiếu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Giang: "Để phát triển nông nghiệp bền vững trong giai đoạn tới, Tỉnh ủy và Ủy ban nhân dân tỉnh đã có những chỉ đạo cụ thể. Trước hết, tỉnh tiếp tục triển khai quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2045, trong đó có năm quy hoạch chuyên đề về nông nghiệp. Tỉnh cũng đang dự thảo các chính sách phù hợp với điều kiện thực tiễn của Hà Giang, như hỗ trợ chuyển đổi số trong nông nghiệp, phát triển sản phẩm xanh và kinh tế tuần hoàn. Chúng tôi đề xuất Trung ương tiếp tục hỗ trợ đầu tư hạ tầng giao thông, thủy lợi, và chế biến; tăng cường đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao; và tạo điều kiện để Hà Giang tham gia các chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, giúp nông sản đặc trưng tiếp cận thị trường quốc tế". 

Bài 3: Gắn du lịch với xúc tiến tiêu thụ sản phẩm địa phương