Đột phá xây dựng hệ sinh thái đào tạo nhân lực công nghiệp hỗ trợ bền vững

Cơ hội để nhân lực ngành tiếp cận công nghệ mới và nâng cao kỹ năng

Ngành công nghiệp hỗ trợ đang trở thành bệ đỡ quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất của ngành là khả năng đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao trước bối cảnh phát triển ngành càng mạnh mẽ của ngành.

Trao đổi với Báo Công Thương về thực trạng, thách thức và giải pháp đột phá nâng cao chất lượng nhân lực ngành công nghiệp hỗ trợ hiện nay, ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết, nhu cầu nhân lực trong ngành công nghiệp hỗ trợ hiện nay rất lớn, đặc biệt là lao động có kỹ năng chuyên môn cao để đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Tuy nhiên, thực trạng đào tạo tại các trường cao đẳng, đại học vẫn còn nhiều hạn chế.

Một trong những thách thức được ông Cường chỉ ra, hệ thống đào tạo hiện nay thiên về lý thuyết, trong khi cơ sở vật chất và trang thiết bị tại nhiều trường chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Nhiều trường sử dụng máy móc lạc hậu, không đồng bộ với công nghệ hiện đại tại các doanh nghiệp hoặc trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp, dẫn đến khoảng cách lớn giữa lý thuyết và thực hành.

“Hệ quả là sinh viên mới tốt nghiệp thường chưa thể đáp ứng ngay yêu cầu của doanh nghiệp. Các bạn sinh viên cần được đào tạo lại hoặc đào tạo nâng cao để nắm bắt kỹ năng thực hành và sử dụng máy móc hiện đại” - ông Cường nhấn mạnh.

Theo ông cường, thách thức này càng trở nên cấp bách khi các doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn FDI như Samsung, LG, hay Honda, yêu cầu nhân lực có khả năng làm việc ngay lập tức với các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế. Việc đào tạo lại đòi hỏi thời gian và nguồn lực đáng kể, tạo ra áp lực lớn cho cả doanh nghiệp và hệ thống đào tạo.

“Để khắc phục những hạn chế trên, Bộ Công Thương, thông qua Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp, đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Một trong những bước đi đột phá là đầu tư vào các hệ thống máy móc hiện đại tại các trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp để tạo môi trường thực hành đạt chuẩn quốc tế, giúp người lao động tiếp cận công nghệ mới và nâng cao kỹ năng”, ông Cường cho biết.

Các trung tâm này đóng vai trò “lõi” trong mạng lưới hỗ trợ, lan tỏa đến các trung tâm địa phương thuộc sở công thương các tỉnh, tạo thành một hệ sinh thái đào tạo hiệu quả. Hệ thống này không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp nhanh chóng mà còn mở rộng phạm vi tiếp cận, đảm bảo người lao động ở các địa phương đều có cơ hội nâng cao tay nghề.

"Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đã triển khai các chương trình đào tạo thường xuyên, tập trung vào nâng cao kỹ năng thực tế. Từ năm 2021 đến 2024, Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp đã đào tạo hơn 200 kỹ thuật viên khuôn mẫu, phối hợp với Samsung Việt Nam. Mỗi năm, hàng trăm kỹ thuật viên được đào tạo để đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Đến năm 2025, số lượng đăng ký tham gia các chương trình ngày càng tăng”, ông Cường chia sẻ.

Ông Cường nhấn mạnh, các chương trình đào tạo này không chỉ tập trung vào kỹ thuật viên mà còn hướng đến việc nâng cao tay nghề cho đội ngũ lao động trực tiếp, từ đó giúp doanh nghiệp đáp ứng tốt hơn yêu cầu của chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài ra, các hội thảo và triển lãm quốc tế được tổ chức định kỳ cũng tạo môi trường học hỏi, giúp người lao động tiếp cận các tiêu chuẩn kỹ thuật mới và cải tiến liên tục.

Xây dựng hệ sinh thái đào tạo bền vững

Ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nhưng thách thức về nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn là rào cản cần vượt qua. Thực tế cho thấy, hiện nay, các doanh nghiệp FDI như Samsung, LG, hay Honda đặt ra những yêu cầu khắt khe về chất lượng và độ chính xác của sản phẩm. Điều này đòi hỏi người lao động phải có kỹ năng chuyên môn cao, khả năng sử dụng công nghệ hiện đại, và tư duy đổi mới. Theo đó, các chuyên gia cho rằng, việc đào tạo lại và nâng cao kỹ năng không chỉ giúp người lao động đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào các khâu giá trị gia tăng cao, từ đó giảm phụ thuộc vào nhập khẩu linh kiện. 

Chia sẻ về định hướng phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp hỗ trợ trong bối cảnh mới, ông Chu Việt Cường nhấn mạnh, đào tạo nghề là một trong những trụ cột quan trọng để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ. Bộ Công Thương đặt mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái đào tạo bền vững thông qua việc tăng cường liên kết giữa các viện, trường cao đẳng, đại học và doanh nghiệp. Trong đó, Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp đóng vai trò trung gian, kết nối các bên để tối ưu hóa quá trình đào tạo.

Cụ thể, các giải pháp bao gồm: Thứ nhất, hợp tác với các trường: Các trường cao đẳng, đại học cung cấp đội ngũ chuyên gia và giảng viên, trong khi doanh nghiệp gửi nhân lực đến trung tâm để tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu. Sau khi hoàn thành, người lao động quay trở lại doanh nghiệp với kỹ năng được nâng cao, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu công việc.

Thứ hai, đầu tư cơ sở vật chất: Tiếp tục trang bị máy móc hiện đại nhất tại các trung tâm, giúp thu hẹp khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn.

Thứ ba, mở rộng chương trình đào tạo: Ngoài các khóa đào tạo kỹ thuật viên khuôn mẫu, Bộ Công Thương sẽ phát triển các chương trình chuyên sâu về công nghệ cao, như tự động hóa và sản xuất linh kiện điện tử, để đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp FDI và nội địa.

Thứ tư, tăng cường kết nối với doanh nghiệp FDI: Các chương trình đào tạo sẽ được thiết kế theo nhu cầu cụ thể của các tập đoàn lớn, đảm bảo người lao động được trang bị kỹ năng phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang thay đổi mạnh mẽ, nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để Việt Nam tận dụng cơ hội và nâng cao vị thế trong ngành công nghiệp hỗ trợ. Ngành công nghiệp hỗ trợ không chỉ là bệ đỡ cho các ngành công nghiệp khác mà còn là nền tảng để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, theo ông Cường, cần có sự đầu tư dài hạn vào con người, công nghệ và cơ sở hạ tầng đào tạo.

Ông Chu Việt Cường nhấn mạnh: Đào tạo nghề là trụ cột để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, giúp Việt Nam không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa mà còn khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Với các giải pháp đột phá như đầu tư máy móc hiện đại, xây dựng hệ sinh thái đào tạo, và tăng cường liên kết giữa trường học, doanh nghiệp, Bộ Công Thương đang tạo nền tảng vững chắc để nâng cao tay nghề người lao động. Với sự hỗ trợ từ Nghị định 205/2025/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ và các chương trình đồng bộ, ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam có tiềm năng trở thành động lực quan trọng, góp phần xây dựng một nền kinh tế quốc gia bền vững và cạnh tranh.