Tin Khu Vực 
Hình thành 2 liên minh lớn giữa các nhà xuất khẩu trái cây và thủy sản để xây dựng chuỗi cung ứng và kênh phân phối ổn định ở thị trường Liên minh châu Âu (EU) là một trong những giải pháp giúp hàng Việt Nam tận dụng tốt hơn lợi thế từ EVFTA.
Đây là kiến nghị của Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU nhằm hướng tới mục tiêu giúp doanh nghiệp xuất khẩu trái cây, thủy sản trong nước tận dụng tốt hơn những lợi thế từ EVFTA, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thương mại Việt Nam - EU.
EVFTA - giữ nhịp tăng trưởng thương mại Việt Nam - EU
Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực với Việt Nam từ 1/8/2020. Hiệp định được xem là “xa lộ” thúc đẩy tiến trình hội nhập sâu rộng của Việt Nam không chỉ với khu vực thị trường EU mà còn với toàn thế giới.
Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, Hiệp định EVFTA đã thúc đẩy mạnh mẽ mức tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam và EU. Trong giai đoạn từ 2020 - 2024, thương mại song phương Việt Nam - EU tăng trưởng đến 46,5%, đạt hơn 64,6 tỷ USD, so với 44,1 tỷ USD của 5 năm trước.
Xuất khẩu của Việt Nam sang EU đã tăng 56,4%, từ 31,1 tỷ USD lên gần 48,7 tỷ USD. Ảnh: Hải Hưng
Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang EU đã tăng 56,4%, từ 31,1 tỷ USD lên gần 48,7 tỷ USD, còn nhập khẩu tăng 13%, từ 14 tỷ USD lên 15,9 tỷ USD.
Theo Eurostat, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 17 của EU, đối tác nhập khẩu lớn thứ 11 từ ngoài khối và lớn nhất trong khối ASEAN. Việt Nam liên tục xuất siêu hàng năm sang EU. Thị phần của Việt Nam trong tổng nhập khẩu của EU tăng chậm nhưng vững chắc từ mức 1,8% năm 2020 lên mức 2,28% vào năm 2024.
Ông Trần Ngọc Quân - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU cũng cho biết, từ năm 2024, xuất khẩu của Việt Nam sang EU bắt đầu khởi sắc và tiếp đà tăng khá trong năm 2025 với dự kiến khoảng 30%. Nguyên nhân chính do lộ trình miễn thuế của EVFTA bắt đầu phát huy hiệu lực sau 5 năm thực hiện. Ngoài ra, sức mua của người tiêu dùng EU dần được cải thiện trong năm 2024. Hàng hóa Việt Nam không cạnh tranh trực tiếp với hàng của EU và ngày càng được người dân biết tới và ưa chuộng, nhất là hàng thực phẩm chế biến.
Chính bởi những kết quả tương đối khả quan kể trên, các chuyên gia cho rằng,dù chưa có sự đột phá rõ rệt, nhưng EVFTA đã đóng vai trò quan trọng trong việc giữ vững nhịp tăng trưởng của thương mại Việt Nam - EU trong bối cảnh thế giới gặp nhiều biến động như đại dịch COVID-19, xung đột Nga - Ukraine hay đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu.
Xây dựng liên minh các nhà xuất khẩu trái cây, thủy sản
Phải thừa nhận rằng, EVFTA đã tạo cơ hội lớn cho các ngành hàng chủ lực của Việt Nam tận dụng lợi thế từ chính sách xóa bỏ thuế nhập khẩu. Ngay khi Hiệp định có hiệu lực, EU xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với 85,6% dòng thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU.
Sau 7 năm, tỷ lệ này sẽ nâng lên đến 99,2%, gần như toàn bộ kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan. Một số mặt hàng như gạo, cà phê, thuỷ sản, rau quả, dệt may, da giày đều có khả năng hưởng thuế suất 0% ngay từ thời điểm bắt đầu, giúp các doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh và mở rộng thị trường.
Lợi thế này đặc biệt rõ trong các mặt hàng nông thủy sản như cà phê, thuỷ sản, hạt điều, chè, đã có những bước tăng trưởng rõ rệt. Cụ thể, xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang EU tăng 120%, từ 983 triệu USD của năm 2020 lên 2,2 tỷ USD năm 2024; rau quả tăng 65,6%, từ 146 triệu USD lên 242 triệu USD; xuất khẩu giày dép tăng 52,4%, từ 3,7 tỷ USD lên 5,65 tỷ USD.
Đây là minh chứng rõ rệt cho việc tận dụng tốt các ưu đãi của EVFTA, đặc biệt là ngành hàng thủy sản và trái cây.
Cần xây dựng 2 liên minh lớn giữa các nhà xuất khẩu về trái cây và thủy sản để xây dựng chuỗi cung ứng và kênh phân phối ổn định ở thị trường EU theo kênh siêu thị thực phẩm tại EU. Ảnh: Minh Lê
Dù vậy, theo Tham tán Thương mại Trần Ngọc Quân, hàng hóa trong nước, nhất là ngành hàng thủy sản, trái cây vẫn còn nhiều bất lợi, không thể tận dụng tốt nhất những lợi thế trong EVFTA để xuất khẩu sang thị trường EU.
Phân tích rõ hơn, ông Quân chỏ rõ, hàng hóa Việt Nam chủ yếu là hàng gia công, hàng nông sản xuất thô, chưa tạo được giá trị gia tăng cho sản phẩm nên lợi nhuận còn thấp. Nhiều hàng hóa chưa đáp ứng các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định EU.
Mặc dù giá cước vận tải đường biển có giảm, vận chuyển đường không chưa giảm nhiều, logistics chưa được cải thiện, ảnh hưởng giảm khả năng cạnh tranh với sản phẩm cùng loại được nhập khẩu từ các nước Nam Mỹ, châu Phi và Trung Đông xuất khẩu sang EU...
Không những vậy, theo ông Quân, công tác bảo quản, công nghệ sau thu hoạch đối, bao bì đóng gói, thiết kế mẫu mã với sản phẩm trái cây tươi của Việt Nam còn hạn chế, thời gian bảo quản ngắn, mau hỏng, tỷ lệ hao hụt cao, mẫu mã, vật liệu làm bao bì chưa phù hợp với thị hiếu và yêu cầu của EU.
Ngoài ra, công tác xây dựng và thực hiện chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá nông lâm thủy sản ở thị trường EU chưa bài bản, chưa có tính dài hạn, tích hợp với với các hoạt động quảng bá văn hóa, du lịch
Đặc biệt, Tham tán Trần Ngọc Quân còn cho rằng, năng lực nội tại của doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam còn yếu trong chuẩn bị nguyên liệu, đầu tư máy móc công nghệ, thương hiệu, chi phí tiếp quảng bá tiếp thị, nghiệp vụ ngoại thương... để đáp ứng những yêu cầu, quy định liên tục thay đổi tại thị trường này.
“Thị trường EU đang có xu hướng dịch chuyển rất mạnh mẽ sang tiêu dùng xanh, sạch, đòi hỏi đáp ứng tiêu chuẩn phát triển bền vững về lao động, môi trường... Người tiêu dùng không chỉ quan tâm về giá cả và chất lượng sản phẩm mà còn quan tâm đến quy trình sản xuất hàng hóa” - Tham tán Trần Ngọc Quân chỉ rõ.
Hiến kế giải pháp giúp doanh nghiệp, hàng hóa của Việt Nam tận dụng tốt hơn những lợi thế trong EVFTA cũng như thúc đẩy tăng trưởng sang EU, Tham tán thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU đề xuất, riêng với ngành hàng thủy sản và trái cây, cần xây dựng 2 liên minh lớn giữa các nhà xuất khẩu về trái cây và thủy sản để xây dựng chuỗi cung ứng và kênh phân phối ổn định ở thị trường EU theo kênh siêu thị thực phẩm tại EU.
Cùng đó, xây dựng trung tâm logistics lạnh thông minh kết nối vùng sản xuất trái cây và các cảng trung chuyển trọng điểm, có chương trình cụ thể giảm cước phí vận tải từ Việt Nam sang EU. Ngoài ra, xây dựng thương hiệu quốc gia cho sản phẩm cà phê, tiêu, điều, tôm, cá tra xuất khẩu vào EU. Chú trọng công tác xây dựng thương hiệu quốc gia, xúc tiến thương mại gắn với các hoạt động quảng bá văn hóa, du lịch.
Năm 2024, Việt Nam xuất vào EU đạt 54,8 tỷ Euro tăng 14,82% và nhập khẩu từ EU đạt 12,25 tỷ Euro tăng 7,18%.
4 tháng năm 2025, Việt Nam xuất sang EU đạt 20,76 tỷ Euro, tăng 27% và nhập khẩu đạt 3,63 tỷ Euro, tăng 3% so với 4 tháng/2024.
