Vĩnh Long: Vươn mình trở thành trung tâm năng lượng vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Quy mô nguồn điện bứt phá

Đến hết tháng 7/2025, trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long đang vận hành 4 loại hình nguồn điện với tổng công suất đặt khoảng 5.422MW, trong đó gần 1.000 MW đến từ năng lượng sạch như điện gió và điện mặt trời. Theo Sở Công Thương Vĩnh Long, hiện tỉnh đã đưa vào hoạt động 13 nhà máy điện gió với tổng công suất hơn 570 MW, hai nhà máy điện mặt trời khoảng 189 MW cùng hơn 150 MW điện mặt trời áp mái.

Những dự án này không chỉ góp phần cung ứng ổn định nguồn điện cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long mà còn tạo bước đệm cho một chiến lược năng lượng xanh quy mô lớn.

Cùng với việc vận hành hiệu quả hệ thống điện hiện hữu, tỉnh Vĩnh Long đã và đang tích cực triển khai đầu tư xây dựng mới các công trình điện. Từ đầu năm đến nay, đã hoàn thành đóng điện 7 công trình lưới điện 110kV với tổng mức đầu tư 533 tỷ đồng. Đồng thời, 7 công trình khác với quy mô lớn hơn đang được triển khai, trong đó có các đường dây quan trọng như Ba Tri - Bình Thạnh, Phú Thuận - Bình Đại, đường dây mạch 2 Trà Vinh - Cầu Kè…

Ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long cho biết, Vĩnh Long có bờ biển dài 130 km, gió ổn định quanh năm là điều kiện tự nhiên lý tưởng để hình thành các cụm trang trại gió ngoài khơi, kết hợp lưu trữ năng lượng bằng hệ thống pin BESS quy mô hàng GWh, đảm bảo giải tỏa công suất ngay cả vào mùa khô.

Quy hoạch Điện VIII xác định Vĩnh Long sẽ bổ sung 2.900 MW điện gió và 150 MW điện mặt trời đến năm 2030. Ngoài ra, Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) đã khảo sát và đánh giá khả thi việc phát triển khoảng 1.000 MW điện gió ngoài khơi, là một trong những tiềm năng hiếm có tại vùng hạ lưu sông Me Kong.

Với nguồn năng lượng sạch đang vận hành và tiềm năng, Vĩnh Long không chỉ đáp ứng nhu cầu điện tại chỗ mà còn có thể cung cấp cho các khu công nghiệp, khu kinh tế ven biển, thậm chí tham gia xuất khẩu điện sang các quốc gia trong khu vực thông qua hệ thống truyền tải liên vùng.

Nền tảng cho trung tâm năng lượng xanh

Sau khi sáp nhập, tỉnh Vĩnh Long mới sở hữu tổng công suất năng lượng sạch đã và đang triển khai lên tới trên 6.500 MW, trong đó khoảng 5.422 MW đang vận hành thương mại và hàng nghìn MW đã được phê duyệt, chuẩn bị triển khai. Quy hoạch đến năm 2030, toàn tỉnh sẽ bổ sung gần 2.900 MW điện gió và 150 MW điện mặt trời, cộng với tiềm năng 1.000 MW điện gió ngoài khơi đã được Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) khảo sát và đánh giá khả thi.

Trên địa bàn, hàng chục dự án điện gió, điện mặt trời, điện rác và điện sinh khối đang chạy đua tiến độ. Giai đoạn 2023 - 2025, sẽ hoàn thành các dự án năng lượng tái tạo với tổng công suất khoảng 176 MW; giai đoạn 2026 - 2030, dự kiến vận hành thêm khoảng 288 MW từ các dự án điện mặt trời áp mái, điện rác và điện sinh khối.

Riêng các dự án điện gió ngoài khơi và ven biển có quy mô từ vài chục đến hàng trăm MW/dự án, nhiều dự án đã lắp dựng cơ bản, trong đó hơn 250 MW đã phát điện thương mại. Các dự án trọng điểm nổi bật gồm Nhà máy sản xuất Hydro xanh quy mô mở rộng với tổng vốn gần 8.000 tỷ đồng, khu tổ hợp Hydro xanh thí điểm và nhiều cụm điện gió, điện mặt trời tích hợp lưu trữ.

Không chỉ dừng ở nguồn điện tái tạo, Vĩnh Long mới đặt mục tiêu hình thành vành đai “turbine - pin” dọc 130 km bờ biển, kết nối với hệ thống cảng và giao thông thủy, bộ để tạo hành lang năng lượng liên vùng. Trục truyền tải 500kV Vĩnh Long - Ô Môn - Long An được xem là “xương sống” hạ tầng, đi kèm hệ thống lưu trữ BESS tối thiểu 1 GWh nhằm giải tỏa khoảng 3 GW điện gió - mặt trời, giảm tổn thất và đảm bảo ổn định lưới điện mùa khô.

Cùng với đó, “Trung tâm Một cửa Đầu tư Xanh” sẽ được thành lập để rút ngắn thủ tục, thí điểm hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DPPA), thu hút dòng vốn quốc tế qua trái phiếu xanh, quỹ khí hậu và tín chỉ carbon, tạo lực đẩy cho các dự án chiến lược như Hydro xanh Thạnh Phú hay nhà máy thiết bị turbine - mặt trời An Hòa Tây.

Về nhân lực, Vĩnh Long mới hướng tới đào tạo khoảng 5.000 kỹ sư, kỹ thuật viên năng lượng mỗi năm thông qua hợp tác với các trường đại học, doanh nghiệp trong vùng và TP. Hồ Chí Minh. Công nghệ số như digital twin và AI sẽ được áp dụng trong bảo trì, giúp giảm 15% chi phí vận hành. Trong nông nghiệp, nguồn phụ phẩm từ 78.000 ha dừa và sản xuất lúa, mía có thể cung cấp nhiên liệu cho khoảng 10 MW sinh khối. Đồng thời sản xuất phân hữu cơ và tín chỉ CO₂, khép kín chuỗi kinh tế tuần hoàn giữa nông hộ và nhà máy.

Ông Nguyễn Trúc Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long nhận định: “Vĩnh Long đang hội tụ đầy đủ lợi thế hạ tầng, nguồn lực và tiềm năng lớn là điều kiện để trở thành trung tâm năng lượng sạch hàng đầu vùng Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước. Đồng thời là “phòng thí nghiệm sống” cho chuyển dịch năng lượng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt”.

Bên cạnh đó, sự hình thành của Khu kinh tế Định An với diện tích gần 39.000 ha là một lợi thế chiến lược. Vị trí giao thoa giữa biển Đông, sông Định An và sông Cung Hầu giúp kết nối dễ dàng với hệ thống cảng biển, logistics và chuỗi cung ứng nguyên vật liệu - thiết bị cho các dự án năng lượng tái tạo. Các tuyến cảng biển trọng tải 20.000 DWT đã được đưa vào khai thác, mở đường cho vận chuyển thiết bị turbine gió, trụ móng và các cấu kiện siêu trường siêu trọng phục vụ điện gió ngoài khơi.

Chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp nhận định: “Vĩnh Long nên tận dụng bờ biển dài để hình thành vành đai ‘turbine - pin’ kết hợp công nghệ lưu trữ và lưới điện thông minh. Cùng với đó, triển khai thí điểm hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DPPA) sẽ thu hút các tập đoàn công nghiệp lớn đầu tư vào sản xuất xanh, tạo ra hệ sinh thái năng lượng, công nghiệp và dịch vụ đồng bộ”.

Theo Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp, bên cạnh hạ tầng, yếu tố nhân lực cũng được đặt lên hàng đầu. Mục tiêu mỗi năm đào tạo khoảng 5.000 kỹ sư và kỹ thuật viên năng lượng tái tạo, hợp tác cùng các trường đại học lớn ở TP. Hồ Chí Minh và các doanh nghiệp trong ngành. Việc áp dụng công nghệ số như AI, mô hình “digital twin” vào bảo trì, giám sát từ xa giúp giảm tới 15% chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả khai thác dự án.

Từ con số 5.416 MW công suất điện đang vận hành, gần 3.000 MW điện gió - mặt trời đã được quy hoạch bổ sung và 1.000 MW gió ngoài khơi đầy triển vọng. Cùng cách tiếp cận đồng bộ, từ quy hoạch, hạ tầng, công nghệ đến nguồn nhân lực, Vĩnh Long đang đặt nền móng để trở thành trung tâm năng lượng tái tạo hàng đầu, kiến tạo một chuỗi giá trị xanh cho toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đóng góp quan trọng vào an ninh năng lượng quốc gia và sự phát triển bền vững của đất nước.