Vi phạm liêm chính khoa học sẽ bị đưa lên nền tảng số

Bộ Khoa học và Công nghệ vừa công bố dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Dự thảo này tập trung vào bốn nhóm nội dung: thông tin, thống kê, đánh giá, chuyển đổi số và các vấn đề chung liên quan tới tổ chức khoa học, công nghệ.

Trong đó, có một số vấn đề mới được dư luận quan tâm như: Quy định về liêm chính và đạo đức nghề nghiệp trong nghiên cứu khoa học, quản lý việc đăng ký tổ chức khoa học công nghệ trên nền tảng số, tiêu chí đánh giá khoa học…

Quy định về hành vi vi phạm trong nghiên cứu khoa học

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo lần đầu tiên quy định rõ trách nhiệm tuân thủ liêm chính và đạo đức nghề nghiệp trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và các hành vi ngụy tạo dữ liệu, đạo văn, che giấu xung đột lợi ích hoặc hành vi làm sai lệch bản chất nghiên cứu là hành vi vi phạm nghiêm trọng liêm chính khoa học. Đây là nội dung mới có ý nghĩa quan trọng nhằm xây dựng môi trường nghiên cứu minh bạch, chuẩn mực, hội nhập quốc tế.

Nhằm cụ thể hóa Điều 8 Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, dự thảo Nghị định quy định rõ việc tuân thủ các nguyên tắc liêm chính và đạo đạo đức nghề nghiệp trong hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Trường hợp vi phạm liêm chính khoa học và đạo đức nghề nghiệp trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ sẽ bị cập nhật thông tin trên Nền tảng số quản lý khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia.

Dự thảo Nghị định cũng nêu rõ trách nhiệm hướng dẫn áp dụng, kiểm tra việc tuân thủ liêm chính khoa học và đạo đức nghề nghiệp và giao Bộ Khoa học và Công nghệ nghệ ban hành tài liệu hướng dẫn về liêm chính khoa học và đạo đức nghề nghiệp trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ.

Đồng thời, giao các cơ quan tài trợ kinh phí cho hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, tổ chức khoa học và công nghệ ban hành, tổ chức thực hiện và kiểm tra việc tuân thủ quy tắc về liêm chính khoa học và đạo đức nghề nghiệp dựa trên tài liệu hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Phân cấp, phân quyền trong thành lập, đăng ký tổ chức khoa học, công nghệ

Dự thảo Nghị định cũng có quy định về thành lập, đăng ký tổ chức khoa học và công nghệ, công nhận trung tâm nghiên cứu và phát triển.
Ngoài việc kế thừa một số quy định tại Nghị định 08/2014/NĐCP, dự thảo Nghị định đã cập nhật, cụ thể hóa các Điều 43, 45 và 47 (công nhận tổ chức nghiên cứu và phát triển) của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Đồng thời, bám sát chủ trương thực hiện phân cấp, phân quyền trong việc thành lập, đăng ký tổ chức khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại các quy định về trình tự, thủ tục thành lập tổ chức khoa học và công nghệ, bao gồm cả tổ chức công lập và ngoài công lập, tổ chức khoa học và công nghệ có vốn nước ngoài; trình tự, thủ tục đăng ký và cấp Giấy chứng nhận đăng ký tổ chức khoa học công nghệ; điều kiện hoạt động của tổ chức khoa học công nghệ; trách nhiệm và quyền hạn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong thẩm định, cấp phép và hậu kiểm; trách nhiệm báo cáo, cập nhật thông tin và tích hợp với hệ thống cơ sở dữ liệu về tổ chức khoa học và công nghệ.

Dự thảo còn bổ sung quy định việc thực hiện đăng ký, quản lý việc đăng ký tổ chức khoa học và công nghệ trên Nền tảng số quản lý khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước qua việc kiểm tra, giám sát, phù hợp với yêu cầu phát triển đa dạng của tổ chức khoa học, công nghệ trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số.

Dự thảo Nghị định quy định rõ nguyên tắc, điều kiện công nhận trung tâm nghiên cứu và phát triển, quy định cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đăng ký tổ chức khoa học và công nghệ có quyền công nhận, thu hồi, hủy bỏ hiệu lực Giấy công nhận trung tâm nghiên cứu và phát triển.

Quy định đánh giá khoa học được thực hiện linh hoạt

Từ thực tiễn và tham khảo kinh nghiệm quốc tế, dự thảo Nghị định đã cụ thể hóa Điều 19 Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo và quy định về hệ tiêu chí và phương pháp đánh giá, được chuẩn hóa cho từng nhóm đối tượng: chiến lược, chính sách, chương trình, nhiệm vụ, tổ chức khoa học và công nghệ; quy trình đánh giá linh hoạt bao gồm: Giữa kỳ, cuối kỳ, hậu kiểm, đánh giá định kỳ hoặc theo rủi ro và quy mô đầu tư;

Cơ chế sử dụng kết quả đánh giá gắn với ra quyết định đầu tư, điều chỉnh chính sách, công nhận thành tích hoặc xử lý sai phạm; chế độ lưu trữ, công khai và kết nối dữ liệu đánh giá, phục vụ minh bạch hóa và xây dựng hệ thống quản lý hiệu suất quốc gia.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, mục đích của việc xây dựng Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo là nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; đơn giản hóa quy trình, thủ tục, đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhất là trong hoạt động quản lý nhà nước; nâng cao tính minh bạch, đạo đức và liêm chính trong hoạt động khoa học và công nghệ.