TS. Nguyễn Văn Thân: Doanh nghiệp nhỏ cần được tiếp sức đúng cách

"Xương sống" của nền kinh tế quốc dân

Ở bất kỳ quốc gia nào, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) luôn là “xương sống” của nền kinh tế. Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), khu vực này chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp, đóng góp khoảng 45% GDP và tạo việc làm cho hơn 60% lao động cả nước. Họ hiện diện ở mọi lĩnh vực, từ sản xuất, thương mại, dịch vụ đến nông nghiệp, công nghiệp chế biến, công nghệ số, tạo nên mạng lưới năng động, đa dạng và linh hoạt giúp nền kinh tế duy trì sức sống bền bỉ.

Tuy nhiên, sức phát triển của khu vực này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và đóng góp. Đa phần DNNVV có quy mô nhỏ, năng lực tài chính hạn chế, công nghệ sản xuất còn lạc hậu, khả năng quản trị, đổi mới sáng tạo và tiếp cận vốn còn yếu. Khi môi trường kinh tế biến động, họ là nhóm dễ bị tổn thương nhất. Đại dịch Covid-19, lãi suất tăng cao, chi phí đầu vào leo thang hay biến động thị trường xuất khẩu đều để lại những vết hằn sâu trong năng lực phục hồi của khu vực này.

Nhận thức rõ vai trò đặc biệt quan trọng của DNNVV, Đảng và Nhà nước luôn coi phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa là nhiệm vụ chiến lược. Nghị quyết số 10-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã khẳng định, phát triển kinh tế tư nhân, trong đó, DNNVV là lực lượng nòng cốt, là một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trên cơ sở đó, hàng loạt chính sách đã được ban hành: Luật Hỗ trợ DNNVV năm 2017, Chiến lược phát triển DNNVV giai đoạn 2021 - 2030, cùng các chương trình cụ thể như hỗ trợ chuyển đổi số, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, quỹ bảo lãnh tín dụng, quỹ phát triển DNNVV, hay các gói hỗ trợ lãi suất, thuế và phí. Mục tiêu xuyên suốt là kiến tạo môi trường thuận lợi, giảm chi phí tuân thủ, mở rộng khả năng tiếp cận vốn và thúc đẩy năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Gần đây, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ thực chất hơn, nhất là trong các lĩnh vực chuyển đổi số, xúc tiến thương mại, nâng cao năng suất và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Những nỗ lực ấy thể hiện rõ tinh thần đồng hành của Nhà nước, nhằm giúp khu vực DNNVV trở thành nền tảng bền vững của nền kinh tế.

Dù đã có nhiều chương trình hỗ trợ, nhưng nhìn từ thực tiễn, chính sách đối với DNNVV vẫn còn phân tán, thiếu tính đột phá và chưa theo kịp yêu cầu phát triển mới. Không ít doanh nghiệp phản ánh khó tiếp cận vốn vay vì điều kiện thế chấp cao, trong khi các quỹ bảo lãnh tín dụng hoạt động chưa hiệu quả, quy mô nhỏ, thủ tục phức tạp. Hệ thống ưu đãi thuế, hỗ trợ đào tạo hay xúc tiến thương mại còn manh mún, chưa tạo được tác động lan tỏa rộng rãi.

Đổi mới tư duy chính sách để tiếp sức cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Từ góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp, TS. Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, cần một tư duy chính sách mới, đi từ “hỗ trợ” sang “tiếp sức”, từ ưu đãi nhỏ giọt sang cải cách toàn diện. Theo ông, “tín chấp phải là chính, thế chấp chỉ là phụ”, tức là thay đổi cách đánh giá doanh nghiệp dựa trên năng lực kinh doanh, phương án sản xuất - kinh doanh khả thi và lịch sử tín dụng minh bạch, thay vì phụ thuộc vào tài sản đảm bảo. Đây là hướng tiếp cận phù hợp với xu thế hiện đại, đồng thời tạo cơ hội cho hàng trăm nghìn doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp vùng sâu, vùng xa có thể tiếp cận dòng vốn phát triển.

Ông Thân cũng kiến nghị xây dựng chính sách thuế linh hoạt, nhẹ hơn cho doanh nghiệp có doanh thu dưới 1 tỷ đồng, nhằm khuyến khích các hộ kinh doanh cá thể chính thức hóa hoạt động, mở rộng khu vực kinh tế chính thức. Chính sách này nếu được áp dụng hiệu quả sẽ góp phần nuôi dưỡng nguồn thu, tạo động lực cho kinh tế tư nhân phát triển, thay vì dồn áp lực thuế phí vào những đối tượng còn non trẻ.

Đặc biệt, ứng dụng công nghệ tài chính (fintech) trong hỗ trợ tín dụng được xem là hướng đi tất yếu. Việc phát triển ngân hàng số, quỹ tín dụng số và nền tảng cho vay trực tuyến sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ tiếp cận vốn nhanh hơn, chi phí thấp hơn, minh bạch hơn. Nếu được quản lý, giám sát tốt, đây có thể trở thành “đột phá kép”, vừa giải quyết bài toán vốn, vừa thúc đẩy chuyển đổi số trong quản trị tài chính doanh nghiệp.

Những kiến nghị này phản ánh thực tiễn sâu sắc: Doanh nghiệp nhỏ không cần thêm chính sách ưu ái, họ cần một môi trường công bằng, minh bạch và cơ hội phát triển thực chất. Khi cơ chế vận hành thông suốt, niềm tin thị trường được củng cố, doanh nghiệp sẽ tự thân lớn mạnh mà không cần “cầu cứu”.

Phát triển DNNVV không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là vấn đề chiến lược gắn với mục tiêu xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập sâu rộng. Một quốc gia chỉ thật sự bền vững khi hàng triệu doanh nghiệp nhỏ được tiếp sức đúng cách để trở thành lực lượng sáng tạo, tự cường và dẫn dắt chuỗi giá trị trong nước.

Trong bối cảnh Việt Nam đang chuẩn bị cho Đại hội XIV của Đảng, mục tiêu “phát triển nhanh và bền vững dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” đặt ra yêu cầu cao hơn đối với khu vực doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là DNNVV. Để đạt được khát vọng đến năm 2045 trở thành nước phát triển có thu nhập cao, cần hình thành đội ngũ doanh nghiệp Việt Nam đủ mạnh, làm chủ thị trường trong nước và vươn ra khu vực.

Muốn vậy, chính sách phải đi vào cuộc sống, không dừng ở văn bản, mà phải trở thành hành động. Mỗi cơ quan, mỗi địa phương, mỗi ngân hàng thương mại cần coi việc hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ là nhiệm vụ kinh tế, mà còn là trách nhiệm chính trị, là đóng góp thiết thực vào sự nghiệp xây dựng đất nước hùng cường, thịnh vượng.

TS. Nguyễn Văn Thân nhấn mạnh: “Khi doanh nghiệp nhỏ được tiếp sức đúng cách, họ sẽ không còn nhỏ nữa.” Đó không chỉ là lời nhắn gửi đến cộng đồng doanh nghiệp, mà còn là thông điệp gửi tới toàn bộ hệ thống chính sách: Hãy hành động để doanh nghiệp Việt Nam, dù nhỏ hôm nay có thể trở thành trụ cột của nền kinh tế độc lập, tự chủ ngày mai.