Truyền thống ngành Công Thương Nghệ An: Động lực phát triển kinh tế địa phương

Dấu ấn truyền thống ngành Công Thương Nghệ An

Ngành Công Thương Nghệ An có lịch sử hình thành và phát triển, gắn liền với quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc và công cuộc xây dựng, phát triển đất nước. Từ những ngày đầu kháng chiến chống Pháp, công nghiệp địa phương đã hình thành những cơ sở sản xuất, chế biến thủ công đơn sơ phục vụ kháng chiến. Sau này, thời kỳ bao cấp, Nghệ An là nơi phát triển nhiều nhà máy, xí nghiệp quan trọng như Nhà máy cơ khí Vinh, Nhà máy dệt Vinh, xí nghiệp chế biến nông sản… Với truyền thống cần cù, sáng tạo, bền bỉ của người lao động Nghệ An là yếu tố làm nên bản sắc riêng của ngành Công Thương địa phương - một truyền thống được hun đúc qua nhiều thế hệ và tiếp tục phát huy mạnh mẽ trong thời kỳ đổi mới, hội nhập.

Từ ngày 24/4/2008, Sở Công Thương Nghệ An chính thức được thành lập trên cơ sở hợp nhất Sở Công nghiệp và Sở Thương mại (theo Quyết định số 1446/QĐ-UBND của UBND tỉnh). Sau khi hợp nhất từ 2 ngành Công nghiệp và Thương mại thành ngành Công Thương, đặc biệt giai đoạn 2021-2025, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, nhưng  phát huy những thành quả của giai đoạn trước ngành Công Thương đã bám sát mục tiêu Nghị Quyết đại hội Đảng các cấp để thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao và đã đạt nhiều thành tích, hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực công thương được nâng cao, các chỉ tiêu kinh tế được giao đều đạt mức tăng trưởng khá.

Cụ thể, giá trị sản xuất công nghiệp tăng nhanh từ 65.226 tỷ đồng năm 2020 lên 112.811 tỷ đồng ước thực hiện năm 2024. Đến năm 2025 ước đạt khoảng 118.170 tỷ đồng/Mục tiêu Nghị quyết 165.000 tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân 5 năm giai đoạn 2021-2025 ước đạt 13%/Mục tiêu Nghị quyết 16,5-17,5%. Giá trị gia tăng ngành công nghiệp năm 2020 đạt 13.187 tỷ đồng, năm 2024, ước đạt 17.858 tỷ đồng. Đến năm 2025 ước đạt 22.850 tỷ đồng/mục tiêu Nghị quyết 36.000-38.000 tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2021 - 2025 ước đạt 11,62%

Cơ cấu GRDP nội ngành công nghiệp có sự chuyển dịch tích cực, như: Tăng tỷ trọng các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao và kim ngạch xuất khẩu lớn, giảm tỷ trọng công nghiệp khai thác. Cụ thể, từ năm 2020 đến 2024, công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỷ trọng cao nhất và có xu hướng tăng, từ 73,65% lên 76,14%; công nghiệp khai khoáng từ vị trí thứ hai đã giảm tỷ trọng từ 6,62% xuống 4,42%; công nghiệp sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí từ ổn định khoảng 18,12%.

Nhiều thành tựu nổi bật

Với những nỗ lực của ngành Công Thương Nghệ An, tỉnh này đã thực hiện quy hoạch và hình thành không gian phát triển công nghiệp ngày càng phù hợp, chuyển hướng phát triển tập trung trong khu kinh tế và các khu công nghiệp, cụm công nghiệp (đã QH và phát triển 15 KCN trong KKT Đông Nam, 8 KCN ngoài KKT và 71 CCN). Hạ tầng khu kinh tế, các KCN được đầu tư khá đồng bộ, tạo môi trường thuận lợi hấp dẫn các nhà đầu tư.

Kết quả thu hút đầu tư đạt được những thành tựu tích cực, đã thu hút được các nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước vào đầu tư xây dựng, kinh doanh tạo động lực quyết định đến phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh như: VSIP, WHA, Hoàng Thịnh Đạt, Luxshare, Goertek, Juteng, Everwin, Tập đoàn TH, Hoa Sen, The Vissai, Masan,...  Sản xuất tiểu thủ công nghiệp và ngành nghề nông thôn được khuyến khích phát triển; đến nay, toàn tỉnh có 189 làng nghề (trong đó, giai đoạn 2021-2025 công nhận 16 làng nghề), khai thác có hiệu quả tiềm năng lợi thế về nguồn nguyên liệu của địa phương, tạo nhiều việc làm cho lao động khu vực nông thôn.

Công nghiệp hỗ trợ bước đầu được hình thành; hệ thống cơ chế chính sách được quan tâm xây dựng tạo điều kiện khuyến khích, thúc đẩy công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp phát triển như: Chính sách khuyến công; chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ; chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật CCN,...

Trong quản lý nhà nước về lĩnh vực năng lượng được chú trọng, trong đó tập trung tham mưu lập Phương án phát triển mạng lưới cấp điện thuộc Quy hoạch tỉnh đáp ứng đầy đủ danh mục các Trạm biến áp 110kV đảm bảo cấp điện các KCN, các dự án trọng điểm, xây dựng kết cấu lưới đảm bảo phương án đấu nối; bám sát Bộ Công Thương trong quá trình lập và triển khai Quy hoạch điện VIII, Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh. Bên cạnh đó, Sở cũng đã phối hợp với ngành Điện và các đơn vị liên quan để đầu tư xây dựng hạ tầng điện, tham mưu UBND tỉnh làm việc với Tập đoàn điện lực Việt Nam, Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc để có kế hoạch triển khai thực hiện các TBA 110kV, 220kV để đáp ứng nhu cầu phục vụ phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn, đặc biệt đảm bảo kịp thời  nhu cầu đề xuất phụ tải của các KCN, các dự án trọng điểm; Thực hiện chức năng của Sở trong công tác quản lý nhà nước kịp thời; tham mưu tháo gỡ các khó khăn vướng mắc trong quá trình triển khai dự án để đầu tư xây dựng các dự án đúng tiến độ đáp ứng cấp điện cho nhu cầu phát triển của tỉnh. Đặc biệt, hiện nay Sở Công Thương đang phối hợp với Sở Tài chính  triển khai các thủ tục chấp thuận đầu tư dự án Nhà máy Nhiệt điện khí LNG Quỳnh Lập, có công suất 1.500MW.

Hoạt động thương mại phát triển nhanh với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, thị trường xuất khẩu liên tục được mở rộng qua các năm. Đến năm 2024, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã xuất khẩu hàng hoá sang 150 nước và vùng lãnh thổ (tăng 26 thị trường so với năm 2020). xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh có tăng trưởng vượt bậc. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu tăng từ 2.428 triệu USD (năm 2021) lên 3.711 triệu USD năm 2024 và  năm 2025 ước đạt 4.500 triệu USD vượt 155%/MTNQ đại hội; tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2021-2025 ước đạt 24,4%/năm.

Cơ cấu hàng hoá xuất khẩu chuyển biến tích cực. Cụ thể, giảm tỷ lệ hàng thô, chưa qua chế biến, tỷ lệ hàng công nghiệp và hàng qua chế biến tiếp tục tăng (nhóm công nghiệp chế biến tăng từ 1.003 triệu USD, chiếm tỷ lệ 83,7%/ KNXKHH năm 2020 lên 2.832 triệu USD năm 2024, chiếm 88,2% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa). Tổng mức bán lẻ hàng hóa tăng từ 60.455 tỷ đồng năm 2021 lên 115.000 tỷ đồng năm 2024và năm 2025 dự kiến đạt 125.000; tốc độ tăng bình quân giai đoạn 2021 - 2025 ước đạt 12,79%/ đạt 12,79%/Mục tiêu NQĐH 10,85%.

Các phương thức kinh doanh thương mại, dịch vụ hiện đại ngày càng phát triển, thị trường hàng hóa phong phú, đa dạng. Cơ sở hạ tầng thương mại từng bước được hoàn thiện, nhất là mạng lưới chợ dân sinh, hệ thống cửa hàng tiện lợi, thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, chỉ số xếp hạng TMĐT Nghệ An nhiều năm liền nằm trong top khá cả nước và đứng đầu khu vực Bắc Trung Bộ… đã góp phần quản bá tiêu thụ sản phẩm hàng hóa của địa phương và phục tốt nhu cầu của người tiêu dùng.

Tầm nhìn và định hướng phát triển

Báo cáo của Sở Công Thương Nghệ An cho thấy, chỉ số sản xuất công nghiệp trong 5 tháng năm 2025 tăng 13,89% so với cùng kỳ 2024. Tổng mức bán lẻ hàng hóa trong 5 tháng năm 2025 ước đạt 53.542 tỷ đồng, đạt 33,9 % so với kế hoạch đề ra, tăng 15,96%/cùng kỳ 2024; kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 1.461 triệu USD, tăng 26,2%/cùng kỳ năm 2024, đạt 36,5%/Kh; kim ngạch nhập khẩu ước đạt 1.124 triệu USD, tăng 11,67%/cùng kỳ 2024.

Đáng chú ý, riêng trong tháng 5 năm 2025, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 18,4% so với tháng 5/2024, (tăng 1,78% so với tháng 4/2025). Tổng mức bán lẻ hàng hóa ước đạt 9.907 tỷ đồng, tăng 9,28%/cùng kỳ 2024; kim ngạch xuất khẩu hàng hóa dự ước đạt 320 triệu USD, tăng 11,63%/cùng kỳ 2024; kim ngạch nhập khẩu hàng hóa dự ước đạt 200 triệu USD, bằng 80,38%/cùng kỳ năm 2024.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Phạm Văn Hóa, Giám đốc Sở Công Thương Nghệ An cho biết: Trong thời gian tới, ngành Công Thương Nghệ An xác định các định hướng trọng tâm: Phát triển công nghiệp triển theo hướng hiện đại, ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp mũi nhọn, công nghệ mới, công nghệ cao; các ngành có khả năng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị toàn cầu, tạo ra giá trị gia tăng cao, có tác động lan toả tới các ngành kinh tế khác như công nghiệp điện tử, công nghệ thông tin, công nghiệp công nghệ số, công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp sản xuất và lắp ráp ô tô; sản xuất vật liệu mới; công nghiệp hỗ trợ. Tập trung phát triển một số ngành công nghiệp nền tảng như công nghiệp năng lượng, hoá chất, sản xuất vật liệu xây dựng sử dụng công nghệ mới. Phát triển một số ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động. Phân bổ hợp lý không gian công nghiệp gắn với các hành lang kinh tế, hình thành các vùng sản xuất công nghiệp, trọng tâm là khu kinh tế Đông Nam mở rộng; thu hút đầu tư nước ngoài, các dự án công nghệ cao, đầu tư phát triển nguồn nhân lực nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.

Về Thương thương mại theo hướng đa dạng, hiện đại, bền vững theo hướng đổi mới, sáng tạo và số hóa, công nghệ hóa phương thức kinh doanh; đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử; hỗ trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp, các chủ thể tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng hàng hóa. Phát triển dịch vụ logistics trở thành ngành dịch vụ chủ lực đáp ứng nhu cầu phát triển sản xuất kinh doanh.

Có thể khẳng định, truyền thống ngành Công Thương Nghệ An là một phần không thể tách rời trong dòng chảy lịch sử phát triển của tỉnh Nghệ An. Với những tiềm năng sẵn có, cùng với chính sách đúng đắn và nỗ lực của cả hệ thống chính trị, ngành Công Thương tiếp tục khẳng định vai trò là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, góp phần nâng cao đời sống Nhân dân và đưa Nghệ An vươn tầm cao mới.

Trải qua 74 năm xây dựng và phát triển, ngành Công Thương Nghệ An đã có nhiều nỗ lực, phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, là động lực phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, góp phần quan trọng giúp tỉnh Nghệ An thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đã đề ra. Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, ngành Công Thương tỉnh Nghệ An đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên các mặt công nghiệp, thương mại, hội nhập kinh tế quốc tế. Nhiều dự án công nghiệp quy mô lớn, công nghệ hiện đại được đầu tư và đưa vào hoạt động; thu hút đầu tư FDI đứng trong nhóm đầu của cả nước.