Trí thức trẻ hiến kế đưa Việt Nam trở thành điểm sáng AI

Khát vọng đưa AI "Made in Vietnam" ra thế giới

Trong 2 ngày 19 - 20/7, hơn 200 trí thức trẻ người Việt trong và ngoài nước tham dự Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI tại Hà Nội với chủ đề: "Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu góp sức cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới".

Diễn đàn thu hút sự quan tâm của đội ngũ trí thức trẻ đang làm việc trong các lĩnh vực then chốt như trí tuệ nhân tạo, đường sắt cao tốc, kinh tế số và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương bên lề diễn đàn, GS Hồ Phạm Minh Nhật, giáo sư bậc 1 tại Đại học Texas (Hoa Kỳ) bày tỏ mong muốn trở thành cầu nối tri thức giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).

Anh cho rằng, AI là "xương sống" của chuyển đổi số quốc gia và khẳng định: "Tôi muốn giúp Việt Nam tự tin tạo ra những sản phẩm AI 'Made in Vietnam' có sức cạnh tranh toàn cầu".

GS Minh Nhật đề xuất 3 hướng đi để phát triển hệ sinh thái AI tại Việt Nam. Cụ thể, thứ nhất là phổ cập và đào tạo chuyên sâu về AI, bao gồm các lĩnh vực như AI tạo sinh, Edge AI, MLOps và đạo đức AI. Thứ hai là xây dựng các bộ dữ liệu tiếng Việt lớn và chuẩn hóa, nhằm huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn hiệu quả. Thứ ba là thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng AI vào các bài toán thực tiễn như nông nghiệp thông minh, y tế cộng đồng và đô thị thông minh.

"Tôi sẵn sàng bắt tay ngay vào các hành động cụ thể như tổ chức hội thảo trực tuyến, tư vấn chiến lược cho bộ, ngành, khởi xướng dự án dữ liệu cộng đồng, đồng hướng dẫn nghiên cứu sinh trong nước", anh nói và kỳ vọng Việt Nam có thể "trở thành một điểm sáng trên bản đồ AI thế giới" nếu đi đúng hướng và tận dụng tốt nguồn lực trí tuệ người Việt ở khắp nơi.

Trong khi đó, PGS.TS Trần Lê Hưng, giảng viên Đại học Gustave Eiffel (Pháp) nhấn mạnh vai trò kết nối của Mạng lưới Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu trong việc huy động chất xám kiều bào. Theo anh, tỷ lệ tiến sĩ tham gia diễn đàn năm nay là cao nhất từ trước tới nay, phản ánh sự quan tâm sâu sắc của trí thức trẻ với công cuộc phát triển đất nước.

PGS Hưng hiện nghiên cứu về hạ tầng đường sắt cao tốc và ứng dụng chuyển đổi số trong bảo trì, cảnh báo sớm và vận hành an toàn hệ thống. Ngoài ra, anh đang phát triển giải pháp AI để chẩn đoán sớm "sức khỏe" công trình, đặc biệt là cầu đường sắt.

"Tôi luôn mong được tham gia các dự án lớn trong nước, nhất là ở những lĩnh vực như AI, bán dẫn, điện hạt nhân và đường sắt cao tốc. Với năng lực hiện có, tôi sẵn sàng đóng góp", anh chia sẻ.

Để hiện thực hóa điều này, PGS.TS Trần Lê Hưng đã sáng lập mạng lưới chuyên gia đường sắt cao tốc người Việt, quy tụ các chuyên gia trong và ngoài nước, duy trì trao đổi thường xuyên với đồng nghiệp tại Việt Nam nhằm hỗ trợ chuyên môn và chuyển giao công nghệ.

Phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, khởi nghiệp bền vững

Đề cập mối liên hệ giữa AI và chiến lược phát triển bền vững, TS Nguyễn Hà Phương, Viện Nghiên cứu châu Á - Thái Bình Dương, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nhấn mạnh vai trò của AI trong việc thúc đẩy khả năng thích ứng và phát triển kinh tế xanh.

"AI không chỉ là công cụ số hóa mà còn là chất xúc tác thúc đẩy khả năng phòng ngừa và phát triển bền vững. Việc tích hợp AI vào chiến lược ứng phó biến đổi toàn cầu sẽ tạo nên một nền kinh tế số, kinh tế xanh hiệu quả, linh hoạt và có tính đột phá từ trung ương đến địa phương", TS Phương nhận định.

Tuy vậy, theo chị, Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu trong việc đầu tư, hoàn thiện pháp lý và thị trường AI trong các lĩnh vực năng lượng và môi trường. TS Phương đề xuất cần sớm mở rộng hệ thống giám sát phát thải thông minh toàn quốc có ứng dụng AI, thay vì chỉ áp dụng thí điểm ở một vài địa phương như hiện nay.

Ở góc độ khởi nghiệp, TS.KH Nguyễn Hồng Sơn, Chủ tịch Liên hiệp Hội Người Việt Nam tại Nhật Bản khẳng định vai trò trung tâm của đổi mới sáng tạo trong quá trình chuyển đổi kinh tế. Anh cho biết, đoàn đại biểu trí thức trẻ đến từ Nhật Bản sẽ chia sẻ kinh nghiệm của nước này trong việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững.

"Việt Nam đang đi đúng hướng khi Chính phủ đầu tư vào các lĩnh vực có tiềm năng toàn cầu như AI, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, để đi nhanh và đi đúng, cần học hỏi mô hình hiệu quả từ các nước phát triển", anh nói và đưa ra ví dụ như mô hình bảo lãnh nợ linh hoạt, trợ cấp khởi nghiệp, khuyến khích startup giải quyết vấn đề xã hội… đây là những chính sách đã chứng minh tính hiệu quả tại Nhật Bản.

TS Sơn khẳng định, trong thời đại toàn cầu hóa, khởi nghiệp gắn với phát triển bền vững, tài chính xanh và công nghệ sạch không chỉ là xu hướng mà là yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp tồn tại và tăng trưởng. Với tư cách là doanh nghiệp Việt đang hoạt động tại nước ngoài, anh bày tỏ mong muốn chia sẻ các mô hình kinh doanh bền vững, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy mục tiêu phát triển quốc gia.

Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu là chương trình thường niên được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức từ năm 2018. Qua 5 kỳ diễn đàn, đã có sự tham gia của hơn 1.000 trí thức trẻ trong và ngoài nước đóng góp vào các chương trình, chính sách liên quan đến phát triển tài năng trẻ Việt Nam. Qua các năm tổ chức Diễn đàn, Trung ương Đoàn đã thành lập Mạng lưới Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu có cơ chế hoạt động, trao đổi thường xuyên của hơn 2.000 trí thức trẻ trên toàn thế giới.