Sửa đổi Hiến pháp 2013: Quốc hội tiếp thu hơn 280 triệu ý kiến Nhân dân

Chiều 13/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, đại diện Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến Nhân dân, ý kiến thảo luận tại tổ, tại hội trường (lần thứ nhất) và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Tiếp thu hơn 280 triệu ý kiến góp ý

Thực hiện Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến Nhân dân, các ngành, các cấp về dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp năm 2013, từ ngày 06/5/2025, dự thảo đã được công bố rộng rãi để lấy ý kiến Nhân dân. Các cơ quan, tổ chức, địa phương đã triển khai việc lấy ý kiến một cách khẩn trương, đồng bộ, dân chủ, sáng tạo, ứng dụng công nghệ thông tin, phù hợp thực tế và đúng tiến độ.

Theo báo cáo số 472/BC-CP, đã có 280.226.909 lượt ý kiến góp ý từ các tầng lớp Nhân dân, cơ quan, tổ chức. Chính phủ đã tổng hợp khoảng 3.400 trang báo cáo và phụ lục phục vụ tiếp thu, chỉnh lý. Ngày 12/6/2025, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp đã gửi tới Quốc hội Báo cáo giải trình 28 trang, hệ thống hóa toàn bộ các nhóm vấn đề nổi lên và nhiều ý kiến cụ thể.

Trên cơ sở ý kiến của Nhân dân, ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và các cơ quan, tổ chức hữu quan, bám sát Cương lĩnh và các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã khẩn trương tổ chức việc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp này. Những ý kiến góp ý của Nhân dân rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và kỹ thuật lập hiến nhưng cũng có tính tập trung cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội  cho biết, tuyệt đại đa số ý kiến (99,75%) tán thành sự cần thiết sửa đổi Hiến pháp, tập trung vào: tổ chức Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, hiệu lực thi hành, điều khoản chuyển tiếp và ghi nhận công lao cấp huyện.

Chỉnh lý nhiều nội dung quan trọng

Về các điều 9, 10 và khoản 1 Điều 84: đa số ý kiến tán thành sửa đổi để thể chế hóa chủ trương của Đảng. Các chỉnh lý gồm: khẳng định vai trò các tổ chức chính trị - xã hội do Đảng lãnh đạo; bỏ cụm từ “trực thuộc”, “điều lệ”; quy định Công đoàn Việt Nam là đại diện duy nhất của người lao động ở cấp quốc gia và quốc tế; cơ quan trung ương của tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật, pháp lệnh.

Về các điều 110, 111, 112, 114, 115: chỉnh lý để quy định rõ mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Khoản 1, 3 Điều 110 quy định đơn vị hành chính được tổ chức thành hai cấp: tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới cấp này do luật định. Giữ nguyên quy định về việc nhập, chia, điều chỉnh địa giới phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương.

Khoản 2 Điều 110 tách riêng nội dung về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, giao Quốc hội quyết định cụ thể phù hợp với từng mô hình khác nhau. Khoản 3 Điều 111 bổ sung quy định chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập.

Ủy ban thống nhất giữ nguyên các quy định hiện hành tại khoản 2 Điều 112 và khoản 1 Điều 114 để không làm xáo trộn cơ cấu tổ chức chính quyền địa phương đang vận hành hiệu quả. Riêng khoản 2 Điều 115: sau khi tiếp thu ý kiến đề nghị giữ lại quyền chất vấn của đại biểu HĐND, Ủy ban đề nghị không sửa đổi nữa.

Về hiệu lực thi hành (Điều 2): đề xuất hiệu lực từ ngày được Quốc hội thông qua, dự kiến 16/6/2025. Đồng thời, đề nghị quy định rõ ngày kết thúc hoạt động của các đơn vị hành chính cấp huyện là 01/7/2025, để đảm bảo đồng bộ với tiến độ sắp xếp tổ chức bộ máy.

Về điều khoản chuyển tiếp (khoản 3 Điều 2): cho phép chỉ định các chức danh lãnh đạo HĐND và UBND cấp tỉnh, cấp xã sau khi thực hiện sắp xếp, áp dụng duy nhất trong giai đoạn chuyển tiếp từ nay đến hết nhiệm kỳ 2021 - 2026. Từ nhiệm kỳ 2026 - 2031 trở đi sẽ quay về cơ chế bầu theo quy định hiện hành.

Ủy ban nhấn mạnh cơ chế chuyển tiếp nhằm triển khai kịp Kết luận số 150-KL/TW ngày 14/4/2025 của Bộ Chính trị và bảo đảm hoạt động của chính quyền địa phương không bị gián đoạn. Nội dung này sẽ không giao lại cho Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định nữa.

Cuối cùng, Ủy ban đề xuất Quốc hội ghi nhận vai trò, đóng góp to lớn của cấp huyện trước khi kết thúc hoạt động. Cấp huyện là cầu nối chủ yếu giữa cấp tỉnh và xã, đóng vai trò lịch sử suốt 80 năm qua trong xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Việc ghi nhận sẽ được thể hiện trong Nghị quyết chung Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội.

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Nghị quyết gồm 2 điều: Điều 1 sửa đổi, bổ sung 5 điều của Hiến pháp 2013 (gồm Điều 9, 10, khoản 1 Điều 84, Điều 110 và Điều 111); Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành, kết thúc hoạt động cấp huyện và điều khoản chuyển tiếp. Dự thảo đã thể hiện tinh thần lắng nghe Nhân dân, bảo đảm ổn định thể chế và phù hợp tình hình mới.