Tái định vị hạ tầng điện trong chiến lược phát triển lãnh thổ

Khi năng lượng không còn đứng bên lề quy hoạch

Trong mọi bước khởi sự phát triển, hạ tầng luôn là mạch nguồn dẫn lối. Nhưng nếu đường sá, cầu cảng hay khu công nghiệp thường được đặt lên trang đầu của mọi bản quy hoạch, thì hạ tầng điện, thứ xương sống âm thầm lại dễ dàng bị xếp vào hàng "hạng mục phụ trợ", hoặc tệ hơn đó là bị quên lãng.

Chúng ta đã chứng kiến không ít địa phương đổ nhiều tâm sức tìm nhà đầu tư, lập khu công nghiệp, mở rộng quỹ đất… nhưng lại đi đến vấp ngã cuối cùng: không có điện. Đến khi doanh nghiệp đặt câu hỏi: “Bao giờ có điện? Ai chịu trách nhiệm đầu tư? Đấu nối ở đâu?”, thì mọi bản quy hoạch hoành tráng cũng bỗng dưng trở nên lúng túng, gãy khúc.

Không có gì gây tổn thất cho uy tín thể chế địa phương hơn việc đã thu hút được đầu tư, nhưng lại thiếu hạ tầng cơ bản để thực thi cam kết. Khi điện bị xem như hạng mục bổ sung sau cùng, không chỉ mất cơ hội phát triển, mà còn làm suy giảm niềm tin, một thứ vô hình nhưng vô cùng đắt giá trong môi trường kinh tế cạnh tranh.

Trong bối cảnh ấy, việc Thái Nguyên phối hợp cùng Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) hoàn thành hai công trình điện trọng điểm: Trạm biến áp 220kV Phú Bình 2, đường dây 220kV rẽ Thái Nguyên - Bắc Giang và 4 xuất tuyến 110kV chỉ trong 7 tháng, không chỉ là một cột mốc tiến độ, đó là minh chứng cho một tư duy điều hành hiện đại, nơi hạ tầng điện không còn là “hậu cần phục vụ đầu tư”, mà trở thành yếu tố dẫn dắt quy hoạch phát triển.

Điện lần này không “đuổi theo nhu cầu”, mà “mở đường cho phát triển”. Và quan trọng hơn, điện không còn bị quy hoạch tách rời mà được tích hợp vào cấu trúc điều hành chung: từ phụ tải, khu công nghiệp, dân cư cho đến đô thị mới. Sự đồng bộ này chính là biểu hiện rõ nét của một chính quyền có năng lực tổ chức và dự báo.

Thành công ấy, nếu đặt trong một bức tranh lớn hơn, sẽ đặt ra một câu hỏi chiến lược: Tại sao vẫn còn những địa phương đang phát triển công nghiệp bằng cảm hứng quy hoạch, nhưng lại thiếu nền tảng năng lượng? Tại sao khi điện đã trở thành nhân tố sống còn của mọi mô hình kinh tế, từ sản xuất xanh, logistics lạnh cho tới công nghiệp bán dẫn thì chúng ta vẫn có nơi coi nó như “một bài toán sau”?

Hạ tầng điện, vì thế, cần phải được đặt lại đúng vị trí: Là một phần của cấu trúc quyền lực phát triển vùng, là yếu tố quyết định tốc độ, chất lượng và sức bền của tăng trưởng. Và với những địa phương dám đi trước một bước trong đầu tư năng lượng như Thái Nguyên đang làm, họ không chỉ thu hút được đầu tư, mà còn chủ động dẫn dắt cuộc chơi trong một nền kinh tế đang chuyển động theo chiều sâu và độ mở.

Khi điện không chỉ là kỹ thuật mà là tầm nhìn

Theo ông Nguyễn Đức Phong, Phó Bí thư Đảng ủy Chính phủ: "Thành công của các công trình điện vượt ra khỏi phạm vi một dự án xây dựng - kỹ thuật đơn thuần. Đây là biểu tượng sinh động cho tinh thần hành động cụ thể, thiết thực chào mừng Đại hội Đảng các cấp; đồng thời khẳng định sự đổi mới trong tư duy tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị".

Chính nhờ sự quyết tâm đồng bộ đó, nhiều địa phương đang tự tin hơn khi quy hoạch tương lai dựa trên nền tảng điện đã được chuẩn bị. Các khu công nghiệp mới được cấp điện đúng nhu cầu, các nhà đầu tư đến sớm hơn và một hệ sinh thái sản xuất, dịch vụ đã hình thành quanh những tuyến điện mới.

Tư duy quy hoạch mới đang dần hình thành: Điện đi trước, hạ tầng đi trước, doanh nghiệp đến theo sau. Đó không chỉ là chuyện kỹ thuật, đó là quyền được đi trước trong cuộc đua thu hút nguồn lực tư nhân, trong nền kinh tế số, sản xuất xanh và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hạ tầng điện không còn là phần phụ trợ trong phát triển, mà phải được xem như nền móng chiến lược. Một công trình điện hoàn thành đúng hạn không đơn thuần là dấu mốc kỹ thuật, mà là thước đo năng lực điều hành, sự nhất quán trong phối hợp và tầm nhìn dài hạn của chính quyền địa phương.

Trong bối cảnh Việt Nam đang đặt mục tiêu trở thành quốc gia công nghiệp phát triển vào năm 2045, điện cần được đặt vào trung tâm của mọi quy hoạch vùng, gắn chặt với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng và đô thị hóa. Sự chủ động đầu tư, sớm hoàn thiện hạ tầng điện không chỉ tạo điều kiện cho sản xuất phát triển, mà còn thể hiện trách nhiệm của chính quyền trước nhà đầu tư và người dân.

Nhìn xa hơn, khi Việt Nam bước vào giai đoạn “điện hóa nền kinh tế” với giao thông điện, sản xuất xanh, thành phố thông minh, những địa phương coi trọng điện, đầu tư bài bản và kết nối hạ tầng sớm sẽ nắm trong tay lợi thế cạnh tranh mang tính nền tảng.

Bởi vậy, mỗi công trình điện hoàn thành đúng hạn không chỉ là một điểm sáng, mà còn là một “phép thử” về tư duy chiến lược, năng lực tổ chức và khát vọng phát triển. Đặt điện vào đúng vị trí, không đi sau, mà phải đi trước, chính là bước đi cốt lõi để hiện thực hóa những mục tiêu lớn của quốc gia và từng địa phương.

Hai công trình tiêu biểu gồm Trạm biến áp 220kV Phú Bình 2 và đường dây 220kV rẽ Thái Nguyên - Bắc Giang không chỉ có quy mô lớn mà còn mang ý nghĩa chiến lược đối với phát triển hạ tầng điện khu vực trung du miền núi phía Bắc. Với vai trò quan trọng trong việc giải tỏa phụ tải, bảo đảm cung cấp điện ổn định cho các khu công nghiệp trọng điểm của Thái Nguyên và vùng phụ cận, công trình đã được lựa chọn gắn biển chào mừng Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ Nhất, nhiệm kỳ 2025-2030.