Tin Khu Vực 
Ngày 5/8, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) tổ chức Hội thảo “Phát triển ngành sữa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài chủ trì hội thảo.
Tốc độ tăng đàn bò sữa giảm mạnh
Phát biểu tại hội thảo, TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho biết, ngành chăn nuôi bò sữa trong nước đang đứng trước nghịch lý: Năng suất sữa tăng nhanh, nhưng quy mô đàn bò và sản lượng sữa tươi nguyên liệu lại sụt giảm đáng kể trong những năm gần đây.
Tăng trưởng đàn bò sữa đã chững lại từ mức 15,4%/năm giai đoạn 2010-2015 xuống còn 0,4%/năm trong giai đoạn 2020-2024. Cùng thời gian này, sản lượng sữa tươi nguyên liệu cũng giảm tốc, từ 17,7%/năm xuống chỉ còn 3,3%/năm. Trong khi đó, năng suất sữa trung bình đã tăng từ 5.071 kg/con/chu kỳ (2010-2015) lên 7.481 kg/con/chu kỳ (2020-2024), đưa Việt Nam vào nhóm các nước có năng suất bò sữa cao nhất khu vực.
TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam
Theo ông Dương, nguyên nhân chính của sự sụt giảm quy mô là do sữa bột và sữa nguyên liệu nhập khẩu tăng nhanh, bình quân 8-12%/năm, có năm lên đến 20%. Điều này khiến người chăn nuôi trong nước đối diện áp lực lớn về chi phí, thị trường tiêu thụ và giá bán, buộc nhiều hộ phải giảm đàn hoặc ngừng sản xuất.
“Hiện Việt Nam mới chỉ có khoảng 330.000 con bò sữa, tương đương 65% mục tiêu đặt ra cho năm 2025. Nếu không có sự điều chỉnh kịp thời, đến năm 2030 tổng đàn bò sữa cả nước sẽ không thể đạt mục tiêu 650.000-670.000 con như kế hoạch”, TS. Nguyễn Xuân Dương cảnh báo.
Nêu thực trang, khu vực chăn nuôi nông hộ từng đóng vai trò chủ lực với tỷ lệ đàn chiếm tới 60% tại TP. Hồ Chí Minh đang suy giảm nhanh chóng; trong khi đó các tập đoàn lớn như TH true MILK hay Vinamilk duy trì tăng trưởng nhờ công nghệ cao và mô hình tập trung; ông Dương cho rằng, cần phát triển song song hai mô hình: Tập trung công nghiệp quy mô lớn và nông hộ chuyên nghiệp từ 30-50 con/hộ nhằm tận dụng lao động và phụ phẩm nông nghiệp.
Ngoài ra, Việt Nam hiện vẫn phụ thuộc nhiều vào sữa hoàn nguyên. Năm 2009, chỉ 8% sản phẩm sữa nước chế biến từ sữa tươi nội địa, còn lại là từ sữa bột pha lại. Thực trạng này không chỉ khiến người tiêu dùng mất cơ hội tiếp cận dinh dưỡng tối ưu mà còn làm người nông dân Việt Nam đứng ngoài chuỗi giá trị của ngành sữa.
Nhận thức chưa đúng về sữa và sản phẩm từ sữa
Đặt kỳ vọng đến năm 2030, Việt Nam có thể tự chủ 60% nhu cầu nguyên liệu sữa tươi, tiến tới mức tiêu thụ bình quân đầu người đạt 100 kg sữa/năm vào năm 2045, TS. Nguyễn Xuân Dương nhấn mạnh cần phát triển mạnh mô hình chăn nuôi bò sữa tập trung công nghệ cao và nông hộ chuyên nghiệp trong hợp tác xã.
“Việt Nam hiện có điều kiện tự nhiên, nguồn lao động và thị trường tiêu thụ rất thuận lợi để phát triển chăn nuôi bò sữa với quy mô lớn”, TS. Dương khẳng định và thông tin thêm, tỷ lệ bò sữa trung bình hiện nay chỉ đạt 3,3 con/1.000 dân, bằng 1/3 Thái Lan, 1/26 Hà Lan cho thấy dư địa phát triển còn rất lớn. Nếu đạt mức 1,3-1,5 triệu con vào năm 2030, sản lượng sữa có thể đạt 4,3-5 triệu tấn.
Toàn cảnh Hội thảo “Phát triển ngành sữa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”
Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu, ông Dương cho rằng cần giải quyết hàng loạt điểm nghẽn: nhận thức chưa đúng về sữa và sản phẩm từ sữa, quy chuẩn kỹ thuật còn chồng chéo, chi phí sản xuất cao và thiếu chính sách khuyến khích sử dụng nguyên liệu nội địa. “Sữa tươi hiện vẫn bị coi là sản phẩm xa xỉ, trong khi người Việt uống hết cốc bia dễ hơn một ly sữa”, ông nói.
Ông Dương cũng đề xuất xây dựng một chiến lược phát triển ngành sữa thống nhất đến năm 2030, tầm nhìn 2045 để làm cơ sở cho các bộ ngành, địa phương và doanh nghiệp triển khai hiệu quả. Chiến lược cần đảm bảo hai trụ cột phát triển đàn bò sữa nội địa và dịch chuyển mạnh mẽ sang chế biến sữa tươi sạch thay vì sữa hoàn nguyên.
“Không có ngành công nghiệp sữa phát triển bền vững nếu không bắt đầu từ sữa tươi nguyên liệu nội địa. Phát triển sữa tươi không chỉ vì tầm vóc dân tộc mà còn là nền nông nghiệp tự chủ”, ông Nguyễn Xuân Dương nhấn mạnh.
Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi cũng kiến nghị các bộ ngành hoàn thiện khung pháp lý minh bạch giữa các loại sữa, khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu nội địa, thậm chí cấp giấy phép kinh doanh sữa theo tỷ lệ cam kết sử dụng sữa tươi trong nước.
Một nội dung khác được ông Dương nhấn mạnh là vai trò của truyền thông. Theo đó, người tiêu dùng cần được cung cấp thông tin đầy đủ, phân biệt rõ ràng giá trị giữa sữa tươi, sữa hoàn nguyên và sữa công thức.
“Lựa chọn một ly sữa tươi sạch không chỉ là cho sức khỏe của mình mà còn là góp phần xây dựng ngành sữa và nông nghiệp nước nhà”, ông Dương nói.
