Tin Khu Vực 
Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với bà Vũ Kim Anh – Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh doanh và Hỗ trợ Doanh nghiệp (BSA), Trưởng Ban tổ chức Cuộc thi Dự án Khởi nghiệp Xanh xung quanh vấn đề này.
Sáng tạo từ tài nguyên bản địa, hướng tới phát triển bền vững
- Bà có thể chia sẻ điểm nổi bật của các dự án tham gia vòng bán kết Cuộc thi Khởi nghiệp Xanh năm nay so với những năm trước không?
Bà Vũ Kim Anh: Hằng năm, chương trình các cuộc thi Khởi nghiệp xanh đều được tổ chức đều đặn và năm nay cũng không ngoại lệ. Cuộc thi duy trì hai bảng: Bảng A dành cho ý tưởng của sinh viên các trường đại học và các doanh nghiệp mới thành lập dưới 1 năm; Bảng B dành cho các doanh nghiệp hoạt động từ 5 năm trở xuống.
Các dự án tham gia Chương trình Khởi nghiệp xanh. Ảnh: N.H
Năm nay, có tổng cộng 222 dự án đăng ký, trong đó 118 dự án lọt vào vòng bán kết. Ba vòng bán kết được tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh và Đắk Lắk, phục vụ khu vực miền Nam, miền Trung và Tây Nguyên. Vòng bán kết tại Hà Nội quy tụ 26 dự án, gồm 9 dự án bảng A và 17 dự án bảng B. Đáng chú ý, vòng thi Hà Nội có sự tham gia của thí sinh thuộc các dân tộc Tày, Nùng, Mường, thể hiện sự lan tỏa mạnh mẽ tinh thần khởi nghiệp xanh đến các cộng đồng địa phương.
Điểm nhấn của vòng bán kết tại Hà Nội là cách các nhóm khởi nghiệp khai thác, nâng tầm và làm mới nguồn lực bản địa. Các dự án tập trung nhiều vào xu hướng xanh, tái chế và đổi mới sáng tạo, tiêu biểu như: COCOSOIL từ vỏ dừa, Dứa Pina, mô hình “Rừng Hạnh phúc”, VietCycle+, hay vật liệu xây dựng GypFoam từ phế thải. Những dự án này thể hiện sự nhạy bén với thị trường và xu hướng tiêu dùng bền vững.
Trong khi đó, các dự án từ các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Phú Thọ mang đậm dấu ấn bản địa với nguyên liệu như trà Shan Tuyết cổ thụ, cây chít, thạch đen, xơ mướp, được chế biến thành sản phẩm gắn với tri thức dân gian nhưng phù hợp thị trường hiện đại. Các tỉnh đồng bằng như Ninh Bình và Hải Phòng lại khai thác sản vật quen thuộc như lúa gạo, lươn đồng, hoa cúc cổ, thảo dược để tạo ra sản phẩm chăm sóc sức khỏe, sắc đẹp và đồ gia dụng thân thiện với môi trường.
Đánh giá chung, các dự án năm nay có chất lượng vượt trội so với các năm trước. Nhiều nhóm khởi nghiệp biết tận dụng tài nguyên xanh và nguyên liệu bản địa, đồng thời ứng dụng khoa học và công nghệ trong chế biến và bảo quản sản phẩm, phù hợp với xu hướng phát triển bền vững và nâng cao giá trị sản phẩm. Bên cạnh đó, nhiều dự án còn chú trọng thiết kế bao bì, tuân thủ tiêu chuẩn mới và các quy định về bảo vệ môi trường, thể hiện sự chuyên nghiệp và tinh thần đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp trẻ.
- Về vai trò của công tác tư vấn trong việc giúp các dự án khởi nghiệp xanh phát triển bền vững và tiếp cận thị trường, các giải pháp được BSA đưa ra là gì, thưa bà?
Bà Vũ Kim Anh: Các cuộc thi khởi nghiệp xanh luôn hướng tới mục tiêu giúp sản phẩm của các dự án tiếp cận thị trường một cách rộng rãi. Trong ba năm trở lại đây, tổng kết cho thấy chính các bạn trẻ – những người sáng tạo sản phẩm – là yếu tố quyết định thành công. Các dự án không chỉ phát triển ý tưởng mà còn chú trọng hoàn thiện sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng cao.
Bà Vũ Kim Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh doanh và Hỗ trợ Doanh nghiệp. Ảnh: N.H
Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao và Trung tâm BSA đồng hành cùng các dự án bằng việc hỗ trợ phát triển sản phẩm đạt chuẩn theo quy định của Nhà nước, giúp các doanh nghiệp trẻ có khả năng xuất khẩu. Song song đó, nhiều chương trình xúc tiến thương mại trong và ngoài nước được triển khai nhằm mở rộng thị trường cho sản phẩm khởi nghiệp.
Cụ thể, các doanh nghiệp được hỗ trợ tham dự hội chợ quốc tế, study tour, company tour để học hỏi kinh nghiệm từ nước ngoài trong phát triển sản phẩm. Bên cạnh đó, các chương trình kết nối trực tiếp với nhà mua hàng giúp dự án giới thiệu sản phẩm hiệu quả hơn. Trung tâm BSA thường xuyên đưa doanh nghiệp đi Thái Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc, đồng thời tổ chức các hội chợ trong nước và các phiên chợ nhỏ phù hợp với năng lực của dự án. Những hoạt động này nhằm đảm bảo sản phẩm phát triển bền vững và tiếp cận thị trường một cách hiệu quả.
Công tác tư vấn được đánh giá là yếu tố then chốt trong các cuộc thi khởi nghiệp. Tại BSA, chúng tôi không chỉ tổ chức cuộc thi mà còn triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ liên tục, tập hợp các bạn trẻ – từ những người mới tiếp cận chương trình đến những nhóm đã tham gia – để huấn luyện và hướng dẫn phát triển dự án toàn diện.
Chương trình tư vấn bao gồm nhiều hình thức: tập huấn chuyên đề, tọa đàm, trang bị kiến thức về quản trị tài chính, quản lý doanh nghiệp, tiêu chuẩn sản xuất, thiết kế bao bì, đồng thời hỗ trợ hoàn thiện sản phẩm theo chuẩn GAP và các yêu cầu khác. Những dự án lọt vào vòng bán kết được hướng dẫn cách trình bày trước nhà đầu tư và hội đồng giám khảo, nâng cao khả năng thuyết phục và giới thiệu sản phẩm hiệu quả.
Khi bước vào vòng chung kết, sự hỗ trợ tiếp tục được tập trung với các chương trình mini show “Go Global” dành cho doanh nghiệp xuất khẩu, tập huấn về phát triển tài chính bền vững cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, cùng hướng dẫn kiến thức sâu hơn về sản xuất tuần hoàn và kinh tế tuần hoàn. Những hoạt động này không chỉ nâng cao năng lực cho doanh nghiệp khởi nghiệp mà còn định hướng họ phát triển bền vững và mở rộng thị trường hiệu quả.
Đồng hành cùng doanh nghiệp, nâng tầm thương hiệu Việt
- Trong quá trình đồng hành cùng các doanh nghiệp, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ, theo bà, đâu là những khó khăn lớn nhất mà họ gặp phải khi triển khai các giải pháp xanh và phát triển bền vững?”
Bà Vũ Kim Anh: Theo quan điểm cá nhân, khó khăn lớn nhất mà các doanh nghiệp gặp phải là nhận thức rõ vị trí và năng lực hiện tại của mình. Họ cần hiểu được mình đang làm gì, đang đứng ở đâu, và quan trọng là phải sẵn sàng thay đổi. Nếu doanh nghiệp bảo thủ, cho rằng mình luôn đúng, không chịu cập nhật thông tin và sáng tạo, họ sẽ khó có thể phát triển sản phẩm cũng như “đứa con” – dự án của mình.
Bên cạnh đó, sự đồng hành từ các chủ trương và chính sách mới của Nhà nước đóng vai trò nền tảng quan trọng, giúp các doanh nghiệp bước đi vững vàng hơn và nâng cao khả năng cạnh tranh.
- Bà có thể chia sẻ nhận định của mình về sự biến chuyển của hàng Việt và các dự án khởi nghiệp xanh trong khoảng 10 năm trở lại đây không?
Bà Vũ Kim Anh: Phụ trách chương trình khởi nghiệp xanh từ khi khai sinh đến nay. Nhiều người từng cho rằng khởi nghiệp nông nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp xanh, là lĩnh vực dễ gặp thất bại. Tuy nhiên, trải qua thời gian, chúng ta thấy nhiều dự án không chỉ sống sót mà còn phát triển, chứng minh năng lực sáng tạo và thích ứng của các doanh nghiệp Việt.
Điểm nhấn của vòng bán kết tại Hà Nội là cách các nhóm khởi nghiệp khai thác, nâng tầm và làm mới nguồn lực bản địa. Ảnh: N.H
Thực tế, các doanh nghiệp đều chịu ảnh hưởng nặng nề từ dịch bệnh, thời tiết và thiên tai, tác động đến toàn bộ quá trình từ trồng, nuôi, sản xuất đến bảo quản và chế biến. Tuy nhiên, điều này lại có lợi cho những doanh nghiệp vừa và nhỏ – “thuyền nhỏ” – bởi họ linh hoạt hơn trong thích ứng với khó khăn.
Trong thời gian khó khăn nhất, ví dụ như đại dịch Covid-19, khi nhiều doanh nghiệp phải tạm đóng cửa và cho công nhân nghỉ, các doanh nghiệp nhỏ vẫn duy trì hoạt động nhờ ít công nhân và khả năng sáng tạo sản phẩm mới. Họ tận dụng nguyên liệu sẵn có, đặc biệt là các tài nguyên bản địa, để chuyển hóa thành sản phẩm chăm sóc sức khỏe hoặc thực phẩm hàng ngày, từ đó vượt qua giai đoạn khó khăn.
Đến thời điểm hiện tại, sau dịch, theo đánh giá của tôi, tỷ lệ doanh nghiệp sống sót trong hệ sinh thái khởi nghiệp của BSA cao hơn nhiều so với dự đoán bi quan. Nếu có người nói chỉ 10% doanh nghiệp tồn tại, 90% thất bại, tôi cho rằng thực tế ít nhất 60% doanh nghiệp vẫn tiếp tục hoạt động, trong khi 40% còn lại cũng không hẳn thất bại mà có thể chuyển đổi mô hình kinh doanh. Những hỗ trợ từ Nhà nước, các chương trình đầu tư và nguồn vốn hỗ trợ doanh nghiệp khó khăn càng góp phần giúp các doanh nghiệp này phát triển bền vững và mở rộng cơ hội kinh doanh.
- Bà có thể chia sẻ về kế hoạch và định hướng của chương trình trong năm tới được không?
Bà Vũ Kim Anh: Cuộc thi Khởi nghiệp Xanh do Trung tâm BSA khởi xướng từ năm 2015, nhằm tìm kiếm và hỗ trợ các dự án kinh doanh dựa trên tài nguyên bản địa, gắn với đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững. Sau 10 mùa tổ chức, cuộc thi đã đồng hành cùng hàng trăm dự án khởi nghiệp trên khắp cả nước, nhiều mô hình đã phát triển thành doanh nghiệp, góp phần xây dựng thương hiệu Việt.
Trong năm tới, chúng tôi sẽ rút kinh nghiệm từ các cuộc thi trước để điều chỉnh và nâng cao hiệu quả chương trình. Cụ thể, chương trình sẽ chú trọng hơn đến các doanh nghiệp ở cả hai bảng A và B, thúc đẩy sản xuất hữu cơ, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến thương mại để các dự án có cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế nhiều hơn.
Xin cám ơn bà!
Trong hai ngày 27 và 28/9/2025, tại Hà Nội, BSA phối hợp cùng Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao tổ chức Vòng bán kết thứ 3 Cuộc thi Dự án Khởi nghiệp Xanh lần thứ 11.
Bà Phạm Chi Lan, nguyên Phó Chủ tịch VCCI, nhấn mạnh: Cuộc thi là cơ hội để các thí sinh học hỏi, cọ sát và hợp tác, từ đó phát triển những sản phẩm chất lượng phục vụ thị trường. Với 26 dự án tham dự Vòng Bán kết 3, đây đã là một bước thành công quan trọng của các bạn. Với các thí sinh chưa đoạt giải, đừng nhụt chí, bởi cả thị trường quốc tế và nội địa đều ngày càng yêu cầu những sản phẩm chất lượng cao, xanh, an toàn và thân thiện với môi trường. Nếu sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn này, chắc chắn sẽ có thị trường tiêu thụ rộng mở.
