Gỡ ‘nút thắt’ thị trường cho sản phẩm vùng cao Vĩnh Phúc

Không đầu tư dàn trải, tập trung hỗ trợ tiêu thụ

Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Phúc đã bám sát chỉ đạo của UBND tỉnh để triển khai các nhiệm vụ thuộc lĩnh vực ngành Công Thương, đặc biệt là hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm cho 11 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Không chọn cách đầu tư dàn trải, địa phương này đã có hướng đi rất thực tế: đẩy mạnh xúc tiến thương mại, khuyến công, quảng bá và kết nối tiêu thụ. Theo đó, thay vì chỉ dựa vào chợ truyền thống, Vĩnh Phúc đã đẩy mạnh các hoạt động kết nối thị trường thông qua hàng loạt chương trình xúc tiến thương mại và khuyến công từ năm 2021 đến nay. Trong đó, tỉnh đã tổ chức 18 phiên chợ hàng Việt về miền núi tại các huyện Tam Đảo, Sông Lô, Lập Thạch và các khu công nghiệp trên địa bàn. Song song, 9 điểm bán hàng cố định “Tự hào hàng Việt” được xây dựng tại các huyện Bình Xuyên, Lập Thạch, Yên Lạc… góp phần đưa sản phẩm đến gần hơn với người tiêu dùng.

Không chỉ tổ chức sự kiện, tỉnh còn chủ động ban hành nhiều văn bản chỉ đạo để hỗ trợ quảng bá và tiêu thụ nông sản trong bối cảnh thị trường xuất khẩu gặp khó khăn. Chẳng hạn, Văn bản số 68/SCT-QLTM&HTQT ngày 13/01/2022 của Sở Công Thương yêu cầu thực hiện Chỉ thị 14/CT-BCT của Bộ Công Thương về tăng cường tiêu thụ nông sản trong nước. Đây là một hành động kịp thời trong lúc dịch COVID-19 diễn biến phức tạp.

Cũng trong hai năm qua, hàng loạt văn bản khác đã được ban hành để hỗ trợ kết nối tiêu thụ sản phẩm OCOP từ các địa phương như Bắc Ninh, Hà Giang, Hưng Yên, Bến Tre, Nghệ An, Đà Nẵng, Lào Cai… giúp mở rộng cơ hội thị trường cho nông sản Vĩnh Phúc qua việc lồng ghép vào các chương trình xúc tiến thương mại toàn quốc.

Dù chưa triển khai chợ sản phẩm trực tuyến, nhưng Vĩnh Phúc vẫn đặt nền móng cho chiến lược thương mại điện tử trong tương lai. Ngày 1/11/2023, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án phát triển thương mại điện tử đến năm 2025, tầm nhìn 2030. Trên cơ sở đó, Sở Công Thương đang phối hợp nghiên cứu phương án lồng ghép việc phát triển chợ trực tuyến vùng dân tộc thiểu số và miền núi (dự án 10) vào đề án chung.

Đây là bước đi có tính toán, bởi muốn xây dựng chợ trực tuyến hiệu quả, ngoài sản phẩm, còn cần có công nghệ, truyền thông, nhân lực, tài chính và thói quen tiêu dùng số. Trong khi đó, tại các xã vùng cao, những điều kiện này vẫn còn hạn chế. Việc lồng ghép vào đề án tổng thể sẽ giúp tận dụng hạ tầng sẵn có, tránh đầu tư manh mún và tăng khả năng kết nối giữa chợ truyền thống với kênh số.

Bên cạnh đó, UBND tỉnh cũng đã ban hành Kế hoạch số 178/KH-UBND ngày 13/8/2024 triển khai thực hiện Nghị định 60/2024/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển và quản lý chợ. Đây là cơ sở quan trọng để các địa phương rà soát, quy hoạch và kêu gọi đầu tư vào hệ thống chợ theo hướng đồng bộ, hiện đại, phù hợp với đặc thù vùng cao.

Tỉnh Vĩnh Phúc cũng chú trọng xây dựng các chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ. Hiện nay, các xã vùng dân tộc trên địa bàn tỉnh ngày càng có nhiều mô hình phát triển kinh tế hiệu quả như: mô hình trồng nho hạt đen của gia đình anh Lưu Văn Hải, xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên; trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm của gia đình anh Hoàng Văn Lâm, dân tộc Sán Dìu, xã Yên Dương, huyện Tam Đảo.

Về trồng trọt có mô hình trồng cây ba kích dược liệu của gia đình anh Kiều Văn Tiến, thị trấn Đại Đình, huyện Tam Đảo; mô hình trồng rau, củ, quả theo tiêu chuẩn VietGap của Hợp tác xã Nông nghiệp Đại Lải, xã Ngọc Thanh, thành phố Phúc Yên.

Một số mô hình được hỗ trợ vay vốn tín dụng của Ngân hàng Chính sách xã hội với mức vay tối đa 100 triệu đồng/hộ. Bà Âu Thị Kim Phượng, người dân tộc Nùng ở xã Hồ Sơn, huyện Tam Đảo đã đầu tư hàng chục tỷ đồng mua dây chuyền hiện đại để sản xuất rượu ba kích. Trong đó, các sản phẩm rượu đông trùng hạ thảo với ba kích Tam Đảo, rượu ba kích Tam Đảo, rượu ba kích sâm cau Tam Đảo của Công ty cổ phần chế biến nông sản Minh Phúc An do chị Phượng làm Giám đốc được công nhận là sản phẩm OCOP hạng 4 sao, trở thành sản phẩm quà tặng độc đáo của tỉnh Vĩnh Phúc.

Ông Lê Văn Hậu, Giám đốc HTX Vân Trục – xã Vân Trục, huyện Lập Thạch cho hay: “Bắt đầu từ năm 2020, chúng tôi chuyển đổi 10 ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng rau sạch, dược liệu và cây ăn quả theo quy trình hữu cơ. Để mở rộng thị trường tiêu thụ, HTX Vân Trục đã đi tiên phong trong việc đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử. Với sự hỗ trợ của ban ngành chức năng địa phương, cũng như Liên minh HTX tỉnh Vĩnh Phúc, các sản phẩm như rau hữu cơ, tinh bột nghệ, dược liệu của HTX đã có mặt trên các sàn thương mại điện tử lớn và uy tín. Doanh thu hàng năm của HTX đạt gần 6 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho hơn 50 lao động địa phương, trong đó phần lớn là đồng bào dân tộc Sán Dìu, Cao Lan.

Hướng đến giải pháp bền vững

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, song quá trình triển khai vẫn còn những lực cản không nhỏ. Theo Sở Công Thương Vĩnh Phúc, hiện một số chợ dù được hỗ trợ xây dựng nhưng thiếu đồng bộ, hạng mục vừa hoàn thành thì hạng mục khác xuống cấp. Công tác xã hội hóa đầu tư gặp khó khăn vì thiếu nguồn lực đối ứng. Việc xúc tiến thương mại chưa gắn kết được giữa đầu tư - thương mại - du lịch, trong khi doanh nghiệp địa phương còn thụ động, tiếp thị kém và chưa phát triển chiều sâu.

Để khắc phục, Vĩnh Phúc kiến nghị Chính phủ sớm ban hành các chính sách đổi mới đào tạo nghề cho lao động nông nghiệp; thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông thôn; phát triển chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ và xác định lại các thôn, bản vùng dân tộc thiểu số để có cơ sở xây dựng chính sách đặc thù.

Có thể nói, việc tổ chức phiên chợ, xây dựng điểm bán hàng cố định, quảng bá sản phẩm qua xúc tiến thương mại, từng bước hướng tới thương mại số là cách tiếp cận phù hợp với điều kiện thực tế, giúp tháo gỡ điểm nghẽn thị trường, vốn là khâu yếu nhất của nông sản vùng cao. Trong giai đoạn tới, khi những nền tảng về chợ, thương mại điện tử và hạ tầng kết nối dần được hoàn thiện, Vĩnh Phúc sẽ có thêm điều kiện để phát huy hiệu quả những sản vật bản địa, giúp đồng bào vùng cao không chỉ “đủ ăn, đủ mặc” mà còn vươn tới làm giàu bền vững ngay trên chính mảnh đất quê hương mình.