Sáng 13/6, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2026.
Thay giám sát chuyên đề bằng hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn
Phát biểu tại hội trường, đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn Tuyên Quang) bày tỏ sự đồng tình cao với chủ trương không thực hiện giám sát chuyên đề trong năm 2026, thay vào đó tập trung vào việc xem xét các báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn. Đây là quyết định hợp lý trong bối cảnh đặc biệt, năm chuyển giao giữa hai nhiệm kỳ, và phù hợp với 3 lý do đã được nêu trong Tờ trình.
Đại biểu Ma Thị Thúy- Đoàn Tuyên Quang. Ảnh: QH
Đại biểu đánh giá cao 5 yêu cầu đổi mới, cải tiến mà Tờ trình đã đặt ra và đóng góp thêm một số ý kiến nhằm nâng cao hiệu quả giám sát, bảo đảm tính liên tục, không bị gián đoạn trong hoạt động của Quốc hội.
Trước hết về tăng cường giám sát văn bản quy phạm pháp luật, đại biểu cho rằng, trong xu hướng lập pháp hiện nay, nhiều luật chỉ quy định mang tính nguyên tắc, khung pháp lý, đồng thời phân cấp mạnh cho Chính phủ quy định chi tiết, dẫn tới rủi ro thiếu thống nhất trong thực thi.
Do đó, năm 2026 cần đẩy mạnh hoạt động giám sát việc ban hành và thực thi văn bản hướng dẫn, đặc biệt là với các luật và nghị quyết mới được Quốc hội thông qua.
“Việc này góp phần đảm bảo hiệu lực chính sách, thực thi Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật”- đại biểu nhấn mạnh.
Về nâng cao hiệu quả hoạt động chất vấn, đại biểu nhấn mạnh vai trò của chất vấn như một hình thức giám sát cử tri đối với lời hứa của Chính phủ và người đứng đầu các ngành.
Do đó, đại biểu đề nghị có nghị quyết riêng về chất vấn và trả lời chất vấn, đi kèm báo cáo tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện.
Đồng thời tăng thời lượng chất vấn tại hội trường để đảm bảo đại biểu có đủ thời gian phát biểu, tránh tình trạng phải gửi phiếu chất vấn, cũng như có công cụ quản lý, theo dõi việc thực thi lời hứa sau chất vấn, đảm bảo cam kết của Chính phủ và các bộ, ngành được giám sát đến cùng.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng ghi nhận thời gian qua, Quốc hội đã khắc phục một phần tình trạng trùng lặp trong hoạt động giám sát, nhưng thực tế vẫn còn địa phương đón nhiều đoàn giám sát, trong khi có tỉnh cả năm không có đoàn nào đến làm việc. Trong bối cảnh cả nước chỉ còn 34 tỉnh, thành phố, việc bố trí hoạt động giám sát cần linh hoạt, khoa học hơn, kể cả trong các hoạt động khảo sát thực tế.
Ngoài ra, đại biểu đề nghị bên cạnh giám sát trực tiếp, khảo sát hay phiên giải trình, đại biểu đề xuất tăng cường hình thức làm việc theo nhóm chuyên đề.
“Đây là các nhóm nghiên cứu chuyên sâu của các Ủy ban, Hội đồng Dân tộc về những vấn đề cử tri quan tâm, không nhất thiết phải tổ chức khảo sát, nhưng cần đảm bảo các báo cáo thu được có chất lượng, phản ánh sát thực tiễn và có giá trị hoạch định chính sách”- bà nhấn mạnh.
Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả giám sát
Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đánh giá cao sự tham gia trách nhiệm và tâm huyết của các đại biểu. Ông ghi nhận, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Quốc hội đã có nhiều đổi mới trong hoạt động giám sát, đặc biệt là lần đầu tiên tiến hành giám sát việc thực hiện các chính sách chất vấn và nghị quyết chuyên đề đã ban hành trong nhiệm kỳ trước.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương. Ảnh: QH
Hoạt động chất vấn, giải trình và giám sát được tổ chức ngày càng kịp thời, thời sự, đi vào đúng trọng tâm các vấn đề mà cử tri và nhân dân quan tâm. Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội đã đồng hành sát sao cùng Chính phủ và chính quyền địa phương, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nghiêm túc tiếp thu các ý kiến của đại biểu, trong đó có đề xuất bổ sung một số chuyên đề giám sát như: nước sạch, đất đai nông - lâm trường, vệ sinh an toàn thực phẩm, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính. Các nội dung này có thể được tổ chức dưới hình thức giám sát chuyên đề hoặc giao cho Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ; đồng thời, cũng có thể triển khai qua các hình thức linh hoạt khác như chất vấn, giải trình, phù hợp với tiến độ công việc.
Bên cạnh đó, nhiều đại biểu cũng đã chỉ ra những hạn chế trong công tác giám sát thời gian qua như: báo cáo của cơ quan hành pháp còn thiếu rõ ràng về nguyên nhân chủ quan của tồn tại, giám sát văn bản quy phạm pháp luật còn chậm, giám sát độc lập của đại biểu Quốc hội còn ít được thực hiện. Các đại biểu cũng phân tích sâu hơn về bối cảnh đặc thù của năm 2026 – một năm chuyển giao giữa hai nhiệm kỳ, đòi hỏi chương trình giám sát phải vừa kế thừa, vừa linh hoạt.
Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, tất cả các ý kiến đã được ghi nhận để đưa vào quá trình hoàn thiện dự thảo Luật Hoạt động giám sát, dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10, đồng thời tích hợp phù hợp vào Chương trình giám sát năm 2026.
Ông cũng đề nghị Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội chủ động sắp xếp phương thức, hình thức giám sát một cách linh hoạt, khoa học, vừa đảm bảo tiến độ công việc, chất lượng giám sát, vừa đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn chuyển tiếp của Quốc hội.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng tiếp thu các đề xuất về các nội dung như: Bố trí thời gian thảo luận về báo cáo của Chính phủ liên quan đến sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã trong kỳ họp thứ hai.
Tăng cường giám sát việc thực hiện luật, nghị quyết của Quốc hội, đặc biệt các cơ chế, chính sách đặc thù có tính đột phá.
Sắp xếp thời gian thảo luận các báo cáo cải cách thủ tục hành chính, bởi đây là lĩnh vực có ảnh hưởng rộng, liên quan trực tiếp đến hiệu lực quản lý của chính quyền các cấp.
Toàn cảnh phiên họp sáng 13/6. Ảnh: QH
Cuối cùng, ông khẳng định, toàn bộ ý kiến phát biểu của đại biểu đã được ghi âm, ghi chép đầy đủ và sẽ được các cơ quan của Quốc hội tổng hợp, nghiên cứu kỹ lưỡng để tiếp thu tối đa. Các nội dung thảo luận hôm nay sẽ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo hoàn thiện, phục vụ cho việc tổ chức giám sát năm 2026 hiệu quả, chất lượng, đúng với yêu cầu đặt ra trong giai đoạn chuyển tiếp quan trọng của nhiệm kỳ.
