Ngày 01/8/2024 đã đi vào lịch sử của NSMO khi Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 752/QĐ-TTg về việc tách A0 từ EVN và chủ trương thành lập Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia (NSMO) trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, cùng với Quyết định số 753/QĐ-TTg phê duyệt chủ trương chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại NSMO từ Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước về doanh nghiệp về Bộ Công Thương.
Sự kiện này không chỉ là một sự thay đổi về mặt tổ chức, mà còn là một bước đi chiến lược theo Quyết định số 168/QĐ-TTg ngày 07/02/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Tái cơ cấu ngành điện giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2025, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong triển khai chủ trương tái cơ cấu ngành điện theo hướng thị trường cạnh tranh, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, thúc đẩy tăng trưởng xanh, bền vững.
NSMO được thành lập với nhiệm vụ chính trị trọng tâm là đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia và đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện theo quy định tại Luật Điện lực (Luật số 61/2024/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 30/11/2024 và có hiệu lực thi hành kể từ 1/2/2025), đồng thời cũng là đơn vị duy nhất thực hiện chức năng này.
Kế thừa hơn 30 năm kinh nghiệm khi là đơn vị trực thuộc của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), NSMO tiếp tục phát huy để đảm nhiệm trọng trách lớn lao hơn bao giờ hết. Đó là sứ mệnh vận hành “trái tim” của hệ thống năng lượng quốc gia, sứ mệnh ấy gắn liền với việc duy trì “mạch đập” ổn định, liên tục, an toàn phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng và đời sống nhân dân.
Đối mặt với rất nhiều thách thức từ mô hình hoạt động mới, ngay sau khi chuyển đổi mô hình hoạt động, những biến động khó lường về thời tiết, thủy văn và yêu cầu ngày càng cao về cung ứng điện, tập thể lãnh đạo và cán bộ nhân viên NSMO đã đoàn kết, chủ động, phát huy tinh thần “một điều độ” nhằm bảo đảm vận hành hệ thống điện quốc gia an toàn, điều hành giao dịch thị trường điện minh bạch. Những kết quả và dấu ấn trong các năm 2024 - 2025 là minh chứng rõ nét nhất.
NSMO góp phần đưa các công trình trọng điểm quốc gia vào vận hành: Nhiều công trình trọng điểm của ngành điện có một phần không nhỏ đóng góp công sức, trí tuệ của những kỹ sư điều độ, vận hành hệ thống điện đến từ NSMO. Trong đó đặc biệt phải kể đến đóng điện thành công đường dây 500kV mạch 3 từ Quảng Trạch đến Phố Nối - kỳ tích của ngành Công Thương.
Đây là dự án trọng điểm, cấp bách được ví như “xương sống” của hệ thống điện truyền tải, có ý nghĩa rất quan trọng để tăng cường năng lực truyền tải điện qua hệ thống 500 kV từ Trung - Bắc, nâng cao sự ổn định vận hành hệ thống điện, tăng cường cung cấp điện cho miền Bắc năm 2025 và các năm tiếp theo, giảm bớt nguy cơ đầy và quá tải cho các đường dây và trạm 500kV hiện hữu, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
NSMO đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị, lập các phương án đóng điện với nhiều tính toán, đề xuất kỹ thuật chuyên sâu, bảo đảm an toàn tuyệt đối trong quá trình thi công, đóng điện và đưa vào vận hành thành công toàn bộ dự án, cũng như các tính toán, đề xuất cải tiến kỹ thuật (các hệ thống bảo vệ đặc biệt, các công cụ tải tiến giám sát vận hành, chế độ hệ thống thời gian thực…) để đảm bảo nâng công suất truyền tải từ miền Trung ra miền Bắc từ 2.500 - 2600 MW lên 4500 - 5.000 MW an toàn, theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công thương.
Cùng với đó, NSMO tiếp tục điều hành hệ thống điện quốc gia vượt qua cơn bão số 3 (Yagi): Cơn bão có cường độ mạnh và diễn biến phức tạp, là cơn bão mạnh nhất đổ bộ vào Biển Đông trong suốt 30 năm với gió mạnh cấp 13 - 14, giật tới cấp 17, tương đương sức gió 220 km/h, đã thử thách bản lĩnh của những người lính điều độ. Bằng sự chuẩn bị kỹ lưỡng, các kịch bản ứng phó chi tiết và sự chỉ huy quyết đoán, NSMO đã điều hành hệ thống điện vận hành ổn định, an toàn, giảm thiểu tối đa thiệt hại, thời gian mất điện, sớm khôi phục phụ tải và phối hợp với các đơn vị nhằm thực hiện khẩn trương các hoạt động khắc phục hậu quả sau bão.
Không chỉ dừng ở đó, NSMO đã điều tiết linh hoạt các hồ chứa thủy điện, phối hợp huy động với các nguồn điện khác trong hệ thống bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và kinh tế hệ thống: Năm 2024 chứng kiến những biến động thời tiết bất thường có cả những giai đoạn khô hạn kéo dài cũng như mưa lũ cực đoan. Căn cứ trên tình hình thực tế của hệ thống điện và sự quan tâm, chỉ đạo của Chính phủ, Lãnh đạo Bộ Công Thương trực tiếp là đồng chí Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên về bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo, NSMO đã tính toán, điều tiết và huy động tối ưu các nhà máy thủy điện trên toàn quốc, tích nước các hồ chứa ở mức cao vào cuối năm, đồng thời chủ động xây dựng các kế hoạch vận hành hệ thống điện năm 2025 nhằm chuẩn bị cho vận hành các tháng mùa khô năm 2025.
Thành công này không chỉ bảo đảm đủ nguồn nước cho sản xuất điện trong năm 2024 mà còn là sự chuẩn bị chiến lược tốt nhất cho công tác vận hành hệ thống điện trong năm 2025, thể hiện tầm nhìn xa và năng lực của tập thể lãnh đạo và kỹ sư của NSMO.
Đồng thời, NSMO đã phối hợp hiệu quả các dự án trọng điểm quốc gia và sự kiện lớn, có thể kể đến như: Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên; Dự án nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng công suất 2x240 MW; Dự án nhà máy nhiệt điện sử dụng nhiên liệu khí LNG Nhơn Trạch 3 và Nhơn Trạch 4 tổng công suất 2x812 MW; phối hợp cắt điện thi công các công trình đường cao tốc, đường vành đai 4 Thủ đô Hà Nội, đảm bảo cấp điện an toàn ổn định cho đại lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 -30/4/2025) …
Và gần đây nhất, NSMO đã thực hiện thành công chuyển quyền điều khiển sau sáp nhập tỉnh: Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh theo chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước đặt ra yêu cầu phải tổ chức lại hệ thống điều độ khu vực. NSMO đã nhanh chóng phối hợp với các đơn vị liên quan và thực hiện thành công việc chuyển quyền điều khiển các nhà máy điện và trạm biến áp trong khu vực, đảm bảo quá trình chuyển giao diễn ra thông suốt, không gây ảnh hưởng đến vận hành chung của hệ thống. Đúng 11h00 ngày 28/7, Trung tâm Điều độ hệ thống điện miền Trung chính thức tiếp nhận quyền điều khiển lưới điện tỉnh Ninh Thuận (cũ) từ Trung tâm Điều độ hệ thống điện miền Nam và bàn giao quyền điều khiển lưới điện tỉnh Đắk Nông (cũ) về điều độ điện miền Nam. Việc chuyển quyền điều khiển lưới điện được thực hiện đúng quy định của pháp luật, đảm bảo các yếu tố kỹ thuật, góp phần vận hành lưới điện miền Trung, miền Nam nói riêng, cả nước nói chung an toàn, liên tục và có độ tin cậy cao.
Cùng chung xu hướng chuyển đổi số và đẩy mạnh hợp tác quốc tế, NSMO đã và đang duy trì và tăng cường mở rộng hợp tác. Nhờ phát huy kinh nghiệm, duy trì các quan hệ hợp tác với các đối tác quốc tế có kinh nghiệm trong thời gian trực thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam, NSMO tiếp tục duy trì và mở rộng quan hệ với các đối tác hàng đầu thế giới và trong nước trong lĩnh vực điều độ và thị trường điện, chuyển đổi số… như các Cơ quan Điều độ AEMO (Úc), Energinet (Đan Mạch), TNB (Malaysia), NREL (Phòng thí nghiệm Năng lượng tái tạo Quốc gia Hoa Kỳ), Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, Tập đoàn Viettel... Việc học hỏi kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ từ các quốc gia đi trước và các tổ chức khác giúp NSMO nhanh chóng tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao năng lực vận hành và quản trị.
Bên cạnh đó, NSMO đã tham gia trao đổi trực tiếp với các đơn vị điều độ, thị trường điện trên thế giới tại các hội thảo chuyên ngành uy tín như CIGRE, ESIG/G-PST, IEEE APEx… về những thách thức trong vận hành hệ thống điện và thị trường điện Việt Nam như tăng trưởng phụ tải, tỷ lệ xâm nhập ngày càng cao của năng lượng tái tạo, sự phát triển mạnh mẽ của nguồn điện phân tán bao gồm điện mặt trời mái nhà, cũng như xu hướng điện khí hóa với sự xuất hiện ngày càng nhiều của xe điện...
Nhiều kết quả đã được NSMO nghiên cứu, triển khai áp dụng như: ứng dụng AI trong dự báo nhu cầu sử dụng điện, dự báo nguồn năng lượng tái tạo với độ chính xác cao; hệ thống thiết bị tự động điều chỉnh tăng, giảm công suất tác dụng của tổ máy phát điện nhằm duy trì tần số của hệ thống điện ổn định trong phạm vi cho phép theo nguyên tắc vận hành kinh tế tổ máy phát điện (AGC); hiệu chỉnh mạch sa thải đặc biệt theo công suất trên đường dây 500kV liên kết miền góp phần nâng cao giới hạn truyền tải giữa các miền; công cụ tính toán đánh giá an ninh hệ thống điện thời gian thực - Dynamic Security Assessment (DSA) nhằm tính toán, giám sát giới hạn truyền tải thời gian thực, cảnh báo các nguy cơ bị mất ổn định hệ thống, hỗ trợ điều độ thời gian thực; Xây dựng và phát triển nền tảng trao đổi thông tin giữa các cấp điều độ về quản lý nguồn phân tán (DGMS) và nhiều giải pháp công nghệ khác.
Hiện nay, NSMO đang rất chú trọng vào công tác nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong công việc hàng ngày. Công tác này được minh chứng rõ nét qua các giải thưởng danh giá như Giải Ba Giải thưởng Sáng tạo Khoa học - Công nghệ Việt Nam (VIFOTEC) nhằm tôn vinh các công trình có giá trị khoa học, kinh tế và xã hội cao, đã và đang được ứng dụng hiệu quả tại Việt Nam với công trình “Nghiên cứu xây dựng công cụ hỗ trợ hệ thống tự động điều khiển phát điện - Automatic Generation Control (AGC) nhằm giám sát lưới điện nội vùng và liên vùng trên hệ thống điện Việt Nam khi có sự thâm nhập tỷ trọng cao các nguồn năng lượng tái tạo”.
Đặc biệt, NSMO đã có nhiều bài báo khoa học được công bố tại các hội thảo CIGRE (Conseil International des Grands Réseaux Électriques - Hội đồng quốc tế về Hệ thống điện lớn là tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu, được thành lập tại Paris từ năm 1921, với sứ mệnh thúc đẩy phát triển kỹ thuật và kinh tế trong lĩnh vực hệ thống điện) về nhiều lĩnh vực trong công tác vận hành hệ thống điện Việt Nam như các giải pháp nâng cao an toàn, ổn định hệ thống điện, ảnh hưởng của nguồn phân tán, năng lượng mới, xe điện đến đặc tính phụ tải và công tác vận hành; Hội nghị Western Protective Relay Conference (Hội nghị Rơ le bảo vệ khu vực Bắc Mỹ - là một trong những hội nghị lâu đời, uy tín và chuyên sâu nhất trong lĩnh vực rơ le bảo vệ và tự động trong hệ thống điện), khẳng định được vị thế và trí tuệ của cán bộ kỹ sư NSMO.
Công ty cũng đã đẩy nhanh tiến độ các dự án công nghệ trọng điểm bảo đảm hạ tầng cho công tác điều độ hệ thống điện, điều hành thị trường điện, cụ thể như: Nâng cấp hệ thống SCADA/EMS (hệ thống thu thập số liệu để phục vụ việc giám sát, điều khiển và vận hành hệ thống điện); Trang bị bổ sung hệ thống ghi sự cố (FRs) cho các trạm biến áp 500/220kV quan trọng trên hệ thống điện quốc gia và Giải pháp hệ thống giám sát, bảo vệ và điều khiển diện rộng (WAMPAC) đồng bộ cấu hình đường dây 500 kV mạch 3; Nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA); Hệ thống thu thập và quản lý số liệu đo đếm mới phục vụ thị trường bán buôn và bán lẻ điện cạnh tranh; Các dự án khác để tăng cường cơ sở hạ tầng vận hành hệ thống điện và thị trường điện trong bối cảnh tỷ trọng nguồn năng lượng tái tạo tăng cao.
Không chỉ là một đơn vị vận hành kỹ thuật, NSMO còn khẳng định vai trò là một cơ quan tham mưu chiến lược, có chuyên môn sâu cho Bộ Công Thương trong lĩnh vực năng lượng nói chung và điện lực nói riêng.
Một trong những đóng góp quan trọng nhất trong năm qua là việc NSMO đã tích cực tham gia, đóng góp nhiều ý kiến chuyên môn sâu sắc, thực tiễn vào quá trình xây dựng Luật Điện lực năm 2024 và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành Luật Điện lực. Đồng thời, NSMO cũng đã tham gia vào quá trình xây dựng Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 điều chỉnh và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành tại Quyết định số 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025.
Những ý kiến đóng góp xuất phát từ thực tiễn vận hành của hệ thống điện và thị trường điện, đã góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý cho ngành điện, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của hệ thống điện và thị trường điện trong tương lai.
Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của một hệ thống điện hiện đại với tỷ trọng năng lượng tái tạo ngày càng tăng đồng thời nâng cao năng lực hoạt động, ngoài việc tăng cường nhân sự cho các bộ phận kỹ thuật, NSMO đã triển khai quyết liệt, đồng bộ công tác cải cách tổ chức bộ máy hành chính, thực hiện sắp xếp, kiện toàn cơ cấu tổ chức theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng. NSMO thành lập phòng Pháp chế, Phòng Quản lý đầu tư; Phòng Kế hoạch Tài chính trên cơ sở sáp nhập phòng Kế hoạch và phòng Tài chính Kế toán, chuyên nghiệp hoá các chức năng hợp tác quốc tế, truyền thông tại Văn phòng…
Đại hội đã tổng kết sâu sắc quá trình hoạt động của Ban Chấp hành nhiệm kỳ 2020-2025, trong đó nổi bật là hoàn thành “nhiệm vụ kép” trong giai đoạn chuyển đổi mô hình hoạt động trong năm 2024 là vừa bảo đảm hệ thống điện được vận hành an toàn, tin cậy, thị trường điện minh bạch, vừa xây dựng bộ máy tổ chức hiệu quả, tuân thủ pháp luật và định hướng phát triển bền vững theo mô hình doanh nghiệp nhà nước.
Bước sang năm 2025, nhờ có sự chuẩn bị bài bản, phối hợp chặt chẽ, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trong 7 tháng đầu năm, theo đó NSMO hoàn thành xuất sắc đồng thời 3 nhiệm vụ quan trọng là: bảo đảm cung ứng điện an toàn, ổn định, liên tục; điều hành hệ thống điện và thị trường điện tối ưu, kinh tế; phối hợp các bên đóng điện, đưa vào vận hành nhiều công trình, dự án trọng điểm kỷ niệm 80 năm thành lập nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Với nền tảng vững chắc được xây dựng trong năm đầu tiên, sự quan tâm, chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ, Bộ Công Thương cùng với định hướng chiến lược rõ ràng về hiện đại hóa, hội nhập và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời có mối quan hệ chặt chẽ với các đơn vị trong ngành năng lượng Việt nam, có thể tin tưởng rằng Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia sẽ tiếp tục “chủ động” vững bước trên con đường phía trước, giữ cho “trái tim” và “nhịp đập” năng lượng của đất nước luôn đập những nhịp đập khỏe khoắn, an toàn và ổn định, góp một phần đóng góp vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc.
