Chuyên gia khuyến nghị giải pháp duy trì thặng dư thương mại

Xuất nhập khẩu tăng tốc

Theo Bộ Công Thương, 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam ước đạt 261,8 tỷ USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm 2024 và vượt chỉ tiêu tăng trưởng đã đề ra. Bình quân mỗi tháng xuất khẩu đạt 37,4 tỷ USD; riêng tháng 5 và tháng 6 đều vượt 39,5 tỷ USD, trong khi tháng 7 được dự báo đạt mức cao nhất, hơn 41,6 tỷ USD.

Ở chiều nhập khẩu, 7 tháng qua, kim ngạch đạt 252,1 tỷ USD, tăng 17,9% so với cùng kỳ. Sự phục hồi của sản xuất và xuất khẩu đã kéo theo nhu cầu nhập khẩu nguyên liệu, linh kiện phục vụ đơn hàng xuất khẩu.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, chuyên gia kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nhận định, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam 7 tháng qua đã có nhiều chuyển biến tích cực. “Một số mặt hàng được hưởng lợi từ việc cắt giảm thuế, các hiệp định thương mại được triển khai hiệu quả, thị trường mở rộng hơn. Nhờ vậy, kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu đều tăng, góp phần cải thiện cán cân thương mại và làm ‘ấm’ lên bức tranh kinh tế”.

Tăng trưởng xuất khẩu 14,8% trong 7 tháng qua được coi là một tín hiệu rõ rệt về sự cải thiện năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Ông Đinh Trọng Thịnh phân tích: “Nhiều ngành hàng duy trì được đà tăng trưởng tốt, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Dĩ nhiên, vẫn có một số lĩnh vực chững lại do nhu cầu giảm hoặc chịu tác động từ biến động thương mại toàn cầu, nhưng nhìn chung xu hướng là tích cực”.

Tuy nhiên, không thể bỏ qua những thách thức đang hiện hữu. Xu hướng bảo hộ thương mại tại nhiều quốc gia lớn vẫn diễn biến phức tạp, cùng với biến động lãi suất, tỷ giá và giá nguyên liệu đầu vào. Ngoài ra, rào cản kỹ thuật tại các thị trường nhập khẩu ngày càng gia tăng, đặc biệt đối với hàng nông sản và thực phẩm chế biến.

Một điểm đáng chú ý là trong khi kim ngạch xuất khẩu của khu vực FDI tăng mạnh, khu vực kinh tế trong nước lại giảm sút trong tháng 7 so với cùng kỳ. Điều này cho thấy sự phụ thuộc lớn vào khối FDI vẫn là một vấn đề cần quan tâm nếu Việt Nam muốn nâng cao tính tự chủ trong thương mại quốc tế.

Ông Đinh Trọng Thịnh nhận định, các tháng cuối năm vẫn còn nhiều ẩn số: “Triển vọng vẫn khả quan nếu chúng ta duy trì tốt các thị trường hiện có, tận dụng ưu đãi từ các FTA và đẩy mạnh khai thác thị trường mới. Nhiều khả năng tăng trưởng xuất khẩu sẽ tiếp tục nhưng với tốc độ chậm hơn so với giai đoạn đầu năm, trước khi phục hồi mạnh hơn vào năm sau”.

Hướng đến tăng trưởng bền vững

Để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu, theo ông Đinh Trọng Thịnh, Việt Nam cần tập trung vào ba hướng chính. Thứ nhất, nâng cao chất lượng hàng hóa để đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định ngày càng khắt khe của các thị trường nhập khẩu. Thứ hai, tăng cường đàm phán, tháo gỡ rào cản thương mại và thúc đẩy hợp tác quốc tế. Thứ ba, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, giúp họ tiếp cận thông tin thị trường và nguồn vốn ưu đãi.

"Các doanh nghiệp cần đóng vai trò tiên phong, chủ động chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển của giai đoạn mới. Song song với đó, cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là Bộ Công Thương phải sẵn sàng tinh thần hỗ trợ, hoàn thiện cơ chế và chính sách theo hướng tạo thuận lợi, giúp doanh nghiệp linh hoạt trong sản xuất, kinh doanh, mở rộng thị trường, đồng thời duy trì đà tăng trưởng và hướng tới phát triển bền vững”, chuyên gia Đinh Trọng Thịnh nói.

Bên cạnh đó, việc theo sát diễn biến thị trường thế giới để điều chỉnh kịp thời chiến lược xuất khẩu là yếu tố then chốt. Các hiệp hội ngành hàng được khuyến nghị đóng vai trò cầu nối, cung cấp thông tin và hỗ trợ doanh nghiệp cập nhật quy định mới của từng thị trường.

Đặc biệt, với 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết và có hiệu lực, Việt Nam đang có lợi thế đặc biệt trong mở rộng thị trường. Việc tận dụng hiệu quả các FTA không chỉ giúp hàng hóa Việt Nam giảm thuế, mà còn tạo điều kiện nâng cấp chất lượng sản xuất, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, việc tận dụng FTA không chỉ dừng lại ở doanh nghiệp xuất khẩu trực tiếp. Ngay cả doanh nghiệp cung ứng nguyên liệu, dịch vụ hỗ trợ xuất khẩu cũng cần nắm rõ cam kết, yêu cầu và tiêu chuẩn để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bức tranh thương mại 7 tháng đầu năm 2025 cho thấy Việt Nam đã phục hồi mạnh mẽ và đạt mức thặng dư kỷ lục hơn 10 tỷ USD. Tuy nhiên, phía sau con số là yêu cầu không nhỏ về nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm phụ thuộc vào khu vực FDI và tăng sức bền cho khu vực kinh tế trong nước.

Với sự chủ động từ doanh nghiệp, cùng chính sách hỗ trợ linh hoạt và kịp thời từ Nhà nước, đặc biệt là Bộ Công Thương, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để kỳ vọng duy trì nhịp tăng trưởng ổn định, hướng tới một nền thương mại bền vững và tự chủ hơn trong tương lai.

Ông Đinh Trọng Thịnh cho rằng, nếu Việt Nam đồng thời cải thiện chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa thị trường và đẩy mạnh chế biến sâu, cán cân thương mại tích cực sẽ được duy trì, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng kinh tế trong những năm tới.