Chuyển dịch xanh: Cần công cụ hỗ trợ thiết thực

Thông tin được đưa ra tại Hội nghị Quốc gia "Hành trình đến Net Zero" với chủ đề "Hỗ trợ kỹ thuật và tiếp cận nguồn vốn xanh" do Viện Nghiên cứu Tăng trưởng xanh (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) phối hợp với UBND, Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh/thành phố tổ chức sáng 28/6, tại Hà Nội.

Chậm chễ trong chuyển dịch xanh, doanh nghiệp sẽ mất cơ hội

Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu qua cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) vào năm 2050 tại Hội nghị COP 26. Cam kết này không chỉ là một tuyên bố mang tầm quốc tế mà còn mở ra một chương mới cho nền kinh tế, định hướng phát triển theo hướng bền vững, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.

Lộ trình Net Zero của Việt Nam đã được cụ thể hóa bằng một khung pháp lý ngày càng hoàn thiện, nổi bật là Nghị định 06/2022/NĐ-CP và Quyết định 13/2024/QĐ-TTg. Theo đó, danh mục hơn 2.100 cơ sở phát thải lớn thuộc các lĩnh vực công thương, giao thông vận tải, xây dựng, tài nguyên và môi trường đã được xác định và có trách nhiệm thực hiện kiểm kê khí nhà kính định kỳ hai năm một lần.

Việc thực hiện kiểm kê khí nhà kính một cách bài bản chính là bước đi nền tảng và thiết yếu nhất trên hành trình tiến tới Net Zero. Hoạt động này giúp doanh nghiệp cung cấp cái nhìn toàn diện về hiện trạng phát thải, từ đó xác định các biện pháp giảm thiểu hiệu quả và tiết kiệm nhất.

Bên cạnh đó, tăng cường tính minh bạch, xây dựng hình ảnh thương hiệu phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu của các đối tác và chuỗi cung ứng toàn cầu. Chuẩn bị sẵn sàng cho việc tham gia thị trường tín chỉ carbon trong nước dự kiến vận hành thử nghiệm vào năm 2027, thu hút các nguồn tài chính xanh và đầu tư bền vững.

Cơ hội nhiều nhưng thách thức cũng không nhỏ khi doanh nghiệp phải đối mặt từ việc xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ đến việc áp dụng các phương pháp tính toán phức tạp. Việc này đòi hỏi các doanh nghiệp phải nhanh chóng xây dựng năng lực và quy trình nội bộ để đáp ứng yêu cầu.

Việc chậm trễ hoặc sai sót trong quá trình kiểm kê không chỉ dẫn đến rủi ro pháp lý mà còn có thể ảnh hưởng đến uy tín và cơ hội cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường quốc tế, nơi các tiêu chuẩn xanh ngày càng trở nên khắt khe.

Mục tiêu phát thải ròng bằng không đã không còn là một lựa chọn

Phát biểu khai mạc Hội nghị, PGS.TS Vũ Ngọc Huyên, Phó Chủ tịch Hội đồng Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho hay, mục tiêu phát thải ròng bằng không đã không còn là một lựa chọn, mà là một yêu cầu cấp thiết, một sứ mệnh mà tất cả chúng ta phải cùng nhau theo đuổi.

“Đây là một "hành trình", bởi con đường phía trước không hề bằng phẳng. Nó đòi hỏi sự kiên trì, sự thay đổi trong tư duy, đầu tư về công nghệ và quan trọng hơn hết, là sự chung tay góp sức của tất cả mọi người, từ các nhà hoạch định chính sách, các doanh nghiệp, cho đến mỗi cá nhân trong xã hội”, PGS.TS Vũ Ngọc Huyên chia sẻ và cho biết, nằm trong chuỗi kế hoạch hành động của chương trình "Vì Môi trường xanh Quốc gia", Hội nghị Quốc gia "Hành trình đến Net Zero" được tổ chức là một sự kiện quan trọng, đóng vai trò là cầu nối, bệ phóng giúp các doanh nghiệp Việt Nam tự tin bước vào giai đoạn chuyển đổi mới.

Tại Hội nghị, TS. Nguyễn Sỹ Linh - Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã hệ thống hóa một cách ngắn gọn và thực tiễn nhất các nghĩa vụ cốt lõi của doanh nghiệp, và đặc biệt là những lưu ý đầu tiên về thị trường carbon tại Việt Nam.

TS. Đinh Thị Hải Vân Viện Nghiên cứu Tăng trưởng xanh có bài phác thảo lộ trình, những bước đi cốt lõi, những chiến lược điển hình mà các doanh nghiệp có thể áp dụng ngay vào thực tiễn của mình.

Ông Trịnh Quang Hân - Ban Chính sách và Chiến lược Trung ương đã có bài phân tích sâu sắc về lợi ích kinh tế, về giá trị thương hiệu không thể đo đếm và những cơ hội đầu tư bền vững đang mở ra cho những doanh nghiệp tiên phong.

TS. Hoàng Hiệp, Trưởng Ban Tổ chức chương trình "Vì Môi trường xanh Quốc gia", khẳng định, Chương trình là nơi tập hợp các nguồn lực xã hội để truyền tải các thông điệp của chiến dịch 'Xanh' đến cộng đồng, thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn và đặc biệt là thực hiện mục tiêu Net Zero theo cam kết của Chính phủ.

Hành trình đến Net Zero là một con đường tất yếu và đầy cơ hội. Hội nghị Quốc gia "Hành trình đến Net Zero" chính là sự đồng hành cần thiết để mỗi doanh nghiệp không chỉ hoàn thành nghĩa vụ pháp lý, mà còn nắm bắt thời cơ để vươn mình trong kỷ nguyên tăng trưởng xanh, góp phần xây dựng một Việt Nam thịnh vượng và bền vững.

TS. Nguyễn Sỹ Linh - Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường):

Theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP và Phụ lục đi kèm, chỉ những doanh nghiệp thuộc danh sách cơ sở phát thải lớn mới bắt buộc kiểm kê kiểm kê khí nhà kính định kỳ từ năm 2026. Tiêu chí xác định doanh nghiệp phải kiểm kê: Cơ sở phát thải ≥ 3.000 tấn CO₂ tương đương/năm hoặc Tiêu thụ năng lượng ≥ 1.000 TOE/năm (tương đương 4.186 GJ hoặc 1.000 tấn dầu quy đổi) hoặc Thuộc các ngành nghề như: năng lượng, công nghiệp, giao thông vận tải, xây dựng, nông nghiệp, xử lý chất thải.

Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) sẽ bắt buộc kiểm kê nếu vượt các ngưỡng trên, bất kể quy mô nhỏ về lao động hay doanh thu. Không nên chờ đến 2026 mới hành động. Năm 2025 nên là năm thử nghiệm kiểm kê nội bộ để tránh sai sót khi nộp chính thức.