Các nhà sản xuất đang sử dụng AI để giải quyết hàng tồn kho ra sao?

Từ áp lực tồn kho

Theo CNBC ngày 14/8, chuỗi cung ứng toàn cầu liên tục trải qua các cú sốc, từ đại dịch Covid-19, căng thẳng địa chính trị, biến động giá nguyên vật liệu, đến gián đoạn vận tải biển và hàng không. Vấn đề này không chỉ làm lung lay kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp, mà còn thử thách các mô hình quản trị tồn kho vốn được duy trì ổn định trong nhiều thập kỷ.

Ở giai đoạn đầu đại dịch, nhiều công ty buộc phải tăng mạnh dự trữ nguyên liệu và thành phẩm để tránh tình trạng "đứt gãy" sản xuất. Nhưng hệ quả là vốn bị giam, chi phí lưu kho và bảo quản tăng cao, trong khi rủi ro hàng tồn trở nên lỗi thời cũng lớn dần. Khi thế giới dần bước vào giai đoạn bình thường mới, áp lực buộc doanh nghiệp phải tìm cách tinh gọn tồn kho mà vẫn đảm bảo tính linh hoạt đã trở nên rõ rệt.

Theo dữ liệu từ Viện Quản lý Cung ứng Mỹ (ISM), kể từ khi mở rộng mạnh mẽ sau đại dịch, tồn kho của nhiều nhà sản xuất đã bắt đầu thu hẹp. Xu hướng “quản lý tồn kho đúng thời điểm”, chỉ đặt hàng khi cần để tiết kiệm chi phí và giảm lãng phí đang quay trở lại. Tuy nhiên, việc vận hành mô hình này trong bối cảnh rủi ro liên tục thay đổi đòi hỏi khả năng giám sát và phân tích thông tin gần như theo thời gian thực.

Và đây chính là lúc trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành một công cụ chiến lược.

AI, đặc biệt là AI tạo sinh (Generative AI), đang được nhiều doanh nghiệp đưa vào hệ thống quản trị chuỗi cung ứng như một "bộ não" phân tích, dự báo và tối ưu hóa quyết định. Thay vì phụ thuộc vào các báo cáo thủ công hoặc phân tích đơn lẻ, AI có thể xử lý đồng thời hàng triệu điểm dữ liệu, từ biến động giá nguyên liệu, lịch trình vận tải, tình hình thời tiết, cho tới xu hướng tiêu dùng và đưa ra đề xuất gần như ngay lập tức.

Một báo cáo của Gartner dự đoán, chi tiêu toàn cầu cho phần mềm có tích hợp AI tạo sinh trong chuỗi cung ứng có thể đạt 55 tỷ USD vào năm 2029, tăng vọt so với mức 2,7 tỷ USD hiện nay. Động lực thúc đẩy không chỉ đến từ nhu cầu tối ưu chi phí, mà còn từ áp lực phải phản ứng nhanh trước những biến cố không lường trước.

Theo Gartner, những nhà cung cấp giải pháp quản trị chuỗi cung ứng hàng đầu hiện nay gồm SAP (Đức), Oracle, Coupa, Microsoft (Mỹ) và Blue Yonder (thuộc Panasonic, Nhật Bản). Họ đều đang phát triển mạnh các tính năng AI tạo sinh nhằm giúp doanh nghiệp dự báo nhu cầu, tính toán lượng tồn kho tối ưu và đề xuất các phương án vận hành phù hợp trong từng tình huống.

Tuy nhiên, AI tạo sinh vẫn ở giai đoạn sơ khai. Phần lớn doanh nghiệp mới chỉ triển khai thử nghiệm, với khoản đầu tư ở mức khiêm tốn. Khi mở rộng quy mô, đặc biệt là tích hợp các “tác tử AI” (AI agents) có khả năng tự đưa ra quyết định, chi phí có thể tăng lên hàng chục triệu USD và đòi hỏi nâng cấp toàn diện hệ thống dữ liệu cũng như hạ tầng công nghệ thông tin.

Đến sự trỗi dậy của AI

The Toro Company, nhà sản xuất máy cắt cỏ của Mỹ, là một trong những doanh nghiệp tiên phong áp dụng AI trong quản trị chuỗi cung ứng. Kevin Carpenter, Giám đốc chuỗi cung ứng của công ty, cho biết Toro vẫn duy trì mức tồn kho gần như trước đại dịch, bất chấp môi trường kinh doanh biến động. 

Carpenter sử dụng AI để tổng hợp và phân tích những thông tin quan trọng từ nhiều nguồn, giá thép, tình hình vận tải, dự báo nhu cầu thị trường thành bản podcast cá nhân mà ông nghe mỗi sáng. Đội ngũ của ông cũng áp dụng AI tạo sinh để rà soát dữ liệu và đề xuất thời điểm, số lượng, cũng như nhà cung cấp tối ưu cho từng đơn hàng.

Ở châu Âu, Konecranes, hãng cần cẩu của Phần Lan, lại ứng dụng AI theo một hướng rất thực tiễn. Công ty sản xuất các cần cẩu cảng cao tới 106 mét khi lắp ráp xong, việc vận chuyển chúng qua đại dương đòi hỏi tính toán tỉ mỉ lộ trình, bao gồm độ cao cầu và điều kiện thời tiết. Minna Aila, Giám đốc truyền thông của Konecranes, cho biết AI được dùng để kết hợp dự báo thời tiết với dữ liệu hạ tầng giao thông, giúp tối ưu tuyến đường và đảm bảo an toàn vận chuyển.

Các “tác tử AI” hiện có thể lọc luồng dữ liệu thời gian thực, đánh giá tình trạng hợp đồng, nguồn cung nguyên liệu và nhiều yếu tố khác để đề xuất phương án hành động. Tuy nhiên, chuyên gia cảnh báo rằng AI không phải "phép màu" giải quyết mọi vấn đề. Con người vẫn giữ vai trò then chốt trong các quyết định chiến lược, trong khi AI chủ yếu hỗ trợ những tác vụ thường nhật như đặt hàng, lập lịch bảo trì hoặc sắp xếp vận chuyển.

Khảo sát của McKinsey cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp lựa chọn dự trữ lượng lớn hàng hóa để phòng ngừa gián đoạn đã giảm từ 60% năm 2022 xuống 34% vào năm ngoái. Kết quả này phần nào phản ánh niềm tin ngày càng tăng vào các công cụ phân tích và dự báo tiên tiến, trong đó AI đóng vai trò nổi bật. Gartner nhận định rằng nếu thiếu AI, nhiều doanh nghiệp sẽ phản ứng chậm hơn và dễ rơi vào xu hướng "tích hàng" để dự phòng.

Một lợi ích khác là AI giúp giảm gánh nặng nhân sự. Carpenter cho rằng nếu không có AI, đội ngũ quản lý chuỗi cung ứng của Toro sẽ phải mở rộng đáng kể để xử lý khối lượng công việc hiện tại. Với AI, các nhóm nhỏ hơn vẫn có thể vận hành hiệu quả nhờ khả năng tự động hóa phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp.

Triển vọng của AI trong chuỗi cung ứng được đánh giá là rộng mở, nhất là khi công nghệ này tiếp tục hoàn thiện khả năng dự báo, ra quyết định và học hỏi từ dữ liệu mới. Tuy nhiên, yếu tố quyết định thành công không chỉ nằm ở phần mềm, mà còn ở việc doanh nghiệp có xây dựng được hạ tầng dữ liệu chuẩn hóa và văn hóa sẵn sàng chấp nhận thay đổi hay không.

Các chuyên gia dự báo rằng trong 5 năm tới, AI sẽ không chỉ hỗ trợ vận hành mà còn tham gia vào những khâu chiến lược hơn, như thiết kế mạng lưới chuỗi cung ứng toàn cầu, đánh giá rủi ro đa tầng và tối ưu danh mục nhà cung cấp. Khi đó, doanh nghiệp nào biết kết hợp sức mạnh công nghệ với kinh nghiệm quản trị con người sẽ có lợi thế lớn nhất.

Carpenter kết luận một cách hài hước: "Tôi chỉ mong AI không thay thế công việc của mình cho đến khi các con tôi học xong đại học". Nhưng có lẽ, với tốc độ phát triển hiện nay, AI sẽ đóng vai trò bạn đồng hành chiến lược hơn là đối thủ cạnh tranh trực tiếp, ít nhất là trong một thập kỷ tới.

Trong thế giới mà biến động trở thành "trạng thái bình thường mới" của chuỗi cung ứng, AI không còn là lựa chọn thử nghiệm mà đã bước vào vai trò then chốt trong chiến lược vận hành. Doanh nghiệp nào biết đầu tư đúng lúc, kết hợp AI với tư duy quản trị linh hoạt, sẽ không chỉ sống sót qua khủng hoảng mà còn mở ra lợi thế cạnh tranh dài hạn.