Brazil giải bài toán tăng trưởng giữa tình hình lãi suất tăng cao

Lãi suất cao và sức ép lên kinh tế Brazil

Theo CNBC ngày 9/8, Brazil đang bước vào giai đoạn kinh tế có nhiều tín hiệu chậm lại sau thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ năm 2024. Theo Thư ký chính sách kinh tế Guilherme Mello, nền kinh tế đã bắt đầu "cảm nhận" những tác động từ lãi suất cao và chính phủ sẽ theo dõi sát các số liệu để xem liệu ảnh hưởng này có lan rộng hơn so với dự kiến ban đầu hay không. 

Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh Ngân hàng Trung ương Brazil vừa quyết định giữ nguyên lãi suất chính sách ở mức 15%, cao nhất trong gần hai thập kỷ, sau một chu kỳ siết chặt tiền tệ kéo dài với bảy lần tăng liên tiếp nhằm kiềm chế lạm phát.

Quyết định duy trì lãi suất ở mức cao phản ánh quan điểm thận trọng của cơ quan hoạch định chính sách, cho rằng cần có thêm thời gian để các biện pháp trước đó phát huy tác dụng đầy đủ. Bản thân ông Guilherme Mello cũng thừa nhận chính sách tiền tệ đang tạo ra tác động như mong đợi, thậm chí sớm hơn dự kiến. 

Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Brazil cho rằng mức lãi suất 15% là quá hạn chế và có thể cần xem xét việc cắt giảm sớm hơn để hỗ trợ hoạt động kinh tế, dù Ngân hàng Trung ương vẫn kiên định với quan điểm giữ lãi suất ở mức cao trong thời gian dài nhằm đảm bảo lạm phát tiếp tục đi đúng hướng.

Lạm phát tại Brazil đã có dấu hiệu hạ nhiệt. Ngân hàng Trung ương đã hạ dự báo lạm phát năm 2025 xuống khoảng 4,9%, thấp hơn so với dự báo trước đó, và cho rằng con số này sẽ tiếp tục giảm xuống 3,6% vào năm 2026, tiến gần hơn tới mục tiêu 3% vào cuối năm 2027. 

Sự cải thiện này được lý giải nhờ chính sách tiền tệ thắt chặt, đồng nội tệ ổn định hơn và giá năng lượng giảm. Tuy nhiên, dù áp lực lạm phát đang dịu lại, tác động tiêu cực của lãi suất cao đối với tiêu dùng và đầu tư đang ngày càng rõ rệt.

Trên bình diện thương mại quốc tế, Brazil phải đối mặt với một thử thách mới do căng thẳng thương mại toàn cầu.

Mặc dù một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực như máy bay dân dụng, nước cam và một số sản phẩm khai khoáng được miễn trừ, đây vẫn là mức thuế cao nhất mà nền kinh tế Brazil từng phải đối mặt. Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva khẳng định quốc gia này có khả năng chuyển hướng thương mại sang các thị trường mới.

Triển vọng tăng trưởng và những động lực dài hạn

Về triển vọng kinh tế, các dự báo chính thống đều cho rằng tốc độ tăng trưởng của Brazil trong năm 2025 sẽ chậm lại so với mức 3,4% của năm trước. Ngân hàng Trung ương Brazil đã nâng dự báo GDP năm 2025 từ 1,9% lên 2,1%, trong khi Bộ Chính sách kinh tế lạc quan hơn với con số 2,5%. 

Tuy nhiên, các tổ chức quốc tế như OECD và Ngân hàng Thế giới đều dự báo tăng trưởng dao động từ 2,1% đến 2,2%, và nhiều chuyên gia kinh tế dự báo mức tăng trưởng chỉ khoảng 2,0% trước khi giảm xuống 1,6% vào năm 2026. Sự nhất trí chung giữa các đánh giá này là nền kinh tế sẽ bước vào quỹ đạo tăng trưởng chậm hơn trong giai đoạn tới, chịu tác động từ lãi suất cao, điều kiện tín dụng thắt chặt và những bất định trong thương mại quốc tế.

Dù vậy, nền kinh tế Brazil vẫn có những yếu tố nội tại hỗ trợ tăng trưởng dài hạn. Tiêu dùng hộ gia đình tiếp tục là động lực chính nhờ thu nhập thực tế tăng và nhu cầu dịch vụ hồi phục mạnh sau đại dịch. 

Đầu tư tư nhân, dù được dự báo sẽ chững lại trong năm 2025, đã có giai đoạn phục hồi mạnh từ năm trước, đóng góp đáng kể vào mở rộng năng lực sản xuất. Kim ngạch xuất khẩu, đặc biệt là nông sản, cà phê và dầu thô, vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì nguồn thu ngoại tệ, nhất là khi sản xuất nông nghiệp được kỳ vọng phục hồi sau những ảnh hưởng của hạn hán.

Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng ổn định và bền vững, Brazil cần giải quyết những thách thức cơ cấu. OECD đã khuyến nghị nước này phải củng cố tài chính công trong bối cảnh nợ công gia tăng do gánh nặng chi trả lãi suất và chi tiêu xã hội.

Đồng thời, cần thúc đẩy các cải cách nhằm giảm rào cản đầu tư, cải thiện cơ sở hạ tầng và nâng cao tính cạnh tranh của nền kinh tế. Chính phủ Brazil, dưới sự chỉ đạo của Bộ trưởng Haddad, đang triển khai khuôn khổ tài khóa mới với mục tiêu thắt chặt chi tiêu và đạt thặng dư ngân sách, qua đó tạo dư địa cho các khoản đầu tư công và ứng phó với các cú sốc kinh tế bất ngờ.

Việc cân bằng giữa ổn định giá cả và thúc đẩy tăng trưởng sẽ tiếp tục là bài toán trung tâm của các nhà hoạch định chính sách Brazil trong những năm tới. Nếu chính sách tiền tệ tiếp tục phát huy tác dụng như hiện nay, lạm phát có thể trở về mức mục tiêu sớm hơn dự kiến. 

Khi đó, Ngân hàng Trung ương sẽ có thêm dư địa để giảm lãi suất, qua đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Song nếu các yếu tố bên ngoài như biến động thương mại toàn cầu, giá hàng hóa cơ bản và xu hướng chính sách của các đối tác lớn diễn biến bất lợi, quá trình phục hồi có thể đối mặt với nhiều rủi ro.

Kinh tế Brazil hiện đứng trước một giai đoạn chuyển tiếp, khi chính sách thắt chặt tiền tệ đã đạt được một phần mục tiêu kiểm soát lạm phát nhưng đồng thời tạo áp lực đáng kể lên hoạt động sản xuất và tiêu dùng.