An toàn tiêu dùng bắt đầu từ thu hồi sản phẩm lỗi
Thu hồi sản phẩm lỗi: Cảnh giác từ những dấu hiệu đầu tiênHàng loạt thương hiệu mỹ phẩm xin thu hồi công bố vẫn 'vô tư' rao bánLiên tiếp bị thu hồi sản phẩm, Đoàn Di Băng nói gì? |
Tăng cường thu hồi sản phẩm khuyết tật
Trong bối cảnh thị trường tiêu dùng ngày càng phát triển và đa dạng, công tác đảm bảo an toàn sản phẩm không còn là câu chuyện riêng của doanh nghiệp hay cơ quan quản lý, mà là một phần thiết yếu trong việc bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân. Tại Việt Nam, những năm gần đây, hoạt động thu hồi sản phẩm có khuyết tật đã được triển khai bài bản hơn, với sự giám sát chặt chẽ của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cùng sự vào cuộc tích cực của các doanh nghiệp.
Giai đoạn 2020-2023, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đã tiếp nhận và giám sát 52 vụ việc thu hồi sản phẩm khuyết tật, chủ yếu trong các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến an toàn như ô tô, phương tiện cơ giới, thực phẩm và đồ dùng chuyên dụng. Các chương trình thu hồi này không chỉ là hành động khắc phục sai sót trong khâu sản xuất hoặc kiểm định, mà còn thể hiện trách nhiệm xã hội và cam kết minh bạch của doanh nghiệp với người tiêu dùng. Đặc biệt, doanh nghiệp đã chủ động phối hợp thông báo công khai với các cơ quan quản lý và khách hàng, góp phần tăng niềm tin thị trường.
Trong hai năm gần nhất, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia tiếp tục đẩy mạnh công tác giám sát các chương trình thu hồi. Năm 2023, có 9 chương trình được triển khai trong các lĩnh vực phương tiện đi lại, đồ chơi và dụng cụ trẻ em như phao bơi, sách, lốp xe ô tô. Đến năm 2024, con số này tăng lên 19 chương trình, trong đó nhóm sản phẩm xe cơ giới chiếm tỷ lệ lớn. Điều này cho thấy sự chủ động ngày càng rõ nét từ phía nhà sản xuất, cũng như nỗ lực không ngừng từ phía cơ quan quản lý trong việc cảnh báo rủi ro và khuyến cáo hành vi tiêu dùng an toàn.
Chia sẻ về vấn đề này, bà Nguyễn Quỳnh Anh, Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia nhấn mạnh, bảo vệ người tiêu dùng không chỉ là một khẩu hiệu, mà phải được cụ thể hóa thành chính sách, hệ thống và hành động. Trong đó, an toàn sản phẩm là trụ cột quan trọng, nơi sức khỏe và tính mạng người dân phải được đặt lên hàng đầu. Đồng thời, bà cũng khẳng định, đây không thể là nhiệm vụ riêng rẽ của một cơ quan nào, mà cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các đơn vị từ trung ương đến địa phương.
“Thời gian qua, Nhà nước Việt Nam đã có nhiều chỉ đạo, định hướng quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý an toàn sản phẩm, trong đó Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia là cơ quan quản lý nhà nước ở cấp trung ương và Sở Công Thương là cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương cấp tỉnh, được giao thực hiện nhiều nhiệm vụ trọng tâm liên quan đến giám sát, xử lý hành vi vi phạm quyền lợi người tiêu dùng bao gồm: Giám sát hoạt động thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyết tật trên thị trường. Công tác này còn được thực hiện bởi nhiều đơn vị có liên quan như cơ quan về quản lý và phát triển thị trường, thương mại điện tử, quản lý chất lượng, sản phẩm hàng hóa, an toàn sản phẩm và các Hội Bảo vệ người tiêu dùng trên cả nước”, bà Nguyễn Quỳnh Anh thông tin.
![]() |
An toàn tiêu dùng bắt đầu từ thu hồi sản phẩm lỗi. Ảnh minh họa |
Theo lãnh đạo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 định nghĩa rõ sản phẩm, hàng hóa có khuyết tật là những sản phẩm không đảm bảo an toàn, có khả năng gây thiệt hại cho người tiêu dùng, dù được sản xuất theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành. Khuyết tật có thể phát sinh từ thiết kế kỹ thuật, quá trình sản xuất, bảo quản, vận chuyển hoặc do thiếu hướng dẫn sử dụng an toàn cho người tiêu dùng. Với định nghĩa này, không chỉ sản phẩm lỗi về mặt kỹ thuật, mà cả các sản phẩm có nguy cơ tiềm ẩn nhưng không cảnh báo rõ ràng cũng thuộc diện bị thu hồi.
Nghị định 55/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh khi phát hiện hoặc được yêu cầu thu hồi sản phẩm khuyết tật. Theo đó, trong vòng 24 giờ kể từ khi phát hiện sản phẩm có khuyết tật hoặc nhận được yêu cầu từ cơ quan có thẩm quyền, doanh nghiệp phải ngay lập tức ngừng cung cấp hàng hóa ra thị trường, nếu không sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Đặc biệt, đối với sản phẩm thuộc nhóm A, tức là có khả năng gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe người tiêu dùng thì thời hạn công khai thông tin và thu hồi là 3 ngày làm việc. Với sản phẩm thuộc nhóm B chỉ gây thiệt hại đến tài sản thì thời hạn là 5 ngày làm việc. Trong trường hợp có quy định pháp lý khác về thời gian, doanh nghiệp bắt buộc phải tuân thủ theo đúng các yêu cầu cụ thể của quy định đó. Việc quy định cụ thể về thời hạn và nghĩa vụ công khai là bước tiến quan trọng nhằm thúc đẩy tính kịp thời và minh bạch trong toàn bộ chu trình xử lý sản phẩm lỗi.
Tương tác hai chiều giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng
Trong bối cảnh pháp lý được siết chặt, các doanh nghiệp buộc phải nâng cao năng lực kiểm soát chất lượng cũng như tinh thần trách nhiệm với thị trường. Tuy nhiên, trên thực tế, việc hoàn thành các chương trình thu hồi vẫn gặp nhiều trở ngại.
Theo đại diện Công ty Honda Việt Nam, dù chưa ghi nhận trường hợp mất an toàn nào do sản phẩm khuyết tật gây ra tại thị trường nội địa, nhưng tỷ lệ hoàn thành các chương trình thu hồi vẫn còn khá thấp. Trong vòng 10 năm (từ tháng 10/2014 đến tháng 3/2024), Honda Việt Nam đã triển khai 15 chương trình thu hồi sản phẩm, trong đó chỉ có 3 chương trình hoàn tất hoàn toàn, còn lại đa phần đạt tỷ lệ thu hồi trên 90%. Nguyên nhân chính được xác định là khó khăn trong việc liên hệ với chủ sở hữu xe do việc mua bán chuyển nhượng không cập nhật thông tin, hoặc chủ sở hữu mới không biết đến chương trình thu hồi.
Dù vậy, Honda Việt Nam cho biết, luôn sẵn sàng hỗ trợ kiểm tra thông tin xe kể cả trong trường hợp khách hàng sở hữu xe nhập khẩu không chính hãng. Để tăng hiệu quả tiếp cận, doanh nghiệp này đã tận dụng đa kênh để thông báo, từ website, fanpage, ứng dụng riêng cho tới hệ thống gọi điện, nhắn tin, gửi email. Song song đó, họ cũng phối hợp với hệ thống cửa hàng ủy nhiệm để phát hiện xe cần thu hồi khi khách hàng đến bảo dưỡng. Một biện pháp khác là phối hợp với Cục Đăng kiểm Việt Nam để kiểm tra thông tin thu hồi trong quá trình đăng kiểm xe.
Từ thực tiễn này, có thể thấy rằng công tác thu hồi không đơn thuần chỉ là ra thông báo và chờ đợi người tiêu dùng phản hồi. Đó là cả một quy trình tương tác hai chiều, cần có sự chủ động, linh hoạt và thậm chí là bám sát từng điểm chạm khách hàng để đảm bảo tối đa hiệu quả thực thi. Về phía người tiêu dùng, cũng cần nâng cao nhận thức về quyền lợi và nghĩa vụ của mình, đặc biệt trong việc tiếp nhận thông tin và hợp tác khi có sản phẩm nằm trong diện thu hồi.
Công tác thu hồi sản phẩm khuyết tật là một phần trong bức tranh toàn cảnh về bảo vệ người tiêu dùng, nơi mà mỗi chi tiết đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn và tính mạng của hàng triệu con người. Khi khung pháp lý được hoàn thiện, hành lang quản lý chặt chẽ hơn, cùng với sự hợp tác minh bạch từ phía doanh nghiệp, niềm tin tiêu dùng sẽ được củng cố, và sự phát triển bền vững của thị trường sẽ không còn là một mục tiêu xa vời.
Thực hiện Bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực bảo vệ người tiêu dùng giữa Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia Việt Nam và Đại sứ quán Vương quốc Anh tại Việt Nam, hai đơn vị vừa phối hợp tổ chức Hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm của Vương quốc Anh về thu hồi sản phẩm có khuyết tật, an toàn sản phẩm và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan liên quan”. Các đại biểu tham gia hội thảo đã được tiếp cận thực tế phương pháp ứng phó với sản phẩm khuyết tật của Vương quốc Anh, từ đó rút ra nhiều kinh nghiệm hữu ích trong xử lý tại Việt Nam. |